Το Δουργούτι

Η Αθήνα είναι όπως τη συνηθίσεις. Αν μένεις στη μία της πλευρά -ας πούμε σε ένα Μαρούσι, ένα Χαλάνδρι, μία Λυκόβρυση βρε αδελφέ- αγνοείς την άλλη: το Περιστέρι, το Χαϊδάρι, το Αιγάλεω. Υπάρχουν γειτονιές που ακόμα κι αν τις έχεις διασχίσει για να φθάσεις στον όποιον προορισμό σου, παραμένουν ανοίκειες και ακατάληπτες. Έτσι είναι οι μεγαλουπόλεις, θα πεις. Αλήθεια, έτσι είναι.

Μέσα σε αυτόν τον αχταρμά από καθημερινότητες, υπάρχουν λοιπόν και κάποιες γειτονιές που μοιάζουν θαμμένες κάτω από το χαλί. Κι ας βρίσκονται σε κεντρικά σημεία, αόρατες μοιάζουν να είναι στους περσσότερους -μοναχά υπάρχουν γι'αυτούς που τις έχουν κατοικήσει. 

Μια τέτοια είναι το Δουργούτι. Στον Νέο Κόσμο, μια ανάσα από τη Συγγρού. 

Όσο πίσω κι αν το αναζητήσεις, σακατεμένο ήταν το δύστυχο. Ως τη δεκαετία του 60, μόνο παράγκες έβρισκες εδώ και λασπουριά. Το νεορεαλισμό κείνης της εποχής έχει καταγράψει ο Κούνδουρος στην ταινία "Μαγική Πόλις". Με Φούντα, Βέγγο και Κατράκη. Και μουσική του Χατζιδάκι. Στην ταινία εκείνη ακουγόταν το υπέροχο τραγούδι "Μια Πόλη Μαγική" -στους τίτλους, με τη θεσπέσια φωνή της Ζωής Μάγγου. Να το ιδείς, αν δεν το έχεις δει. Παραμένει διδακτικό.

Το 1965, ο Παπανδρέου -ο Γέρος ντε- έδωσε το περίφημο σύνθημα "κάτω η παράγκα" και εθεμελίωσε νέο οικισμό με την υπόσχεση να παραδώσει στους κατοίκους χίλια τόσα νεόδμητα διαμερίσματα. Με παροχή νερού και δίκτυο αποχέτευσης, παρακαλώ. Και με μεγάλους κοινόχρηστους χώρους. Και με αίθρια ανάμεσα στα μπλοκς των πολυκατοικιών να μπαίνει ο ήλιος και να χαϊδεύει παρτέρια με πρασινάδες. 

Για κάποια χρόνια, έδειχνε το πράμα να αλλάζει. Βελτιώθηκε σημαντικά το επίπεδο διαβίωσης -έβλεπες παιδιά να παίζουν στις παιδικές χαρές και τα πάρκα, ηλικιωμένους να κάθονται στα παγκάκια και τα περβάζια, έβλεπες γλάστρες με βασιλικό και μύριζες σπιτικό φαγί από τ'ανοιχτά παράθυρα. Οι άνθρωποι δοκίμασαν λίγο τ'όνειρο. Στήσανε ζωές πιο μπόσικες, κλειδώσανε το χθες τους στη ντουλάπα.

Κι ύστερα άρχισε τ'όνειρο να χάσκει διαψεύσεις. Οι πολυκατοικίες πάλιωσαν, τα παρτέρια χορτάριασαν, τα ντουβάρια ξεφτίσανε, η ανθρωπογεωγραφία της γειτονιάς άλλαξε. Έπεσε από πάνω και η κρίση ωσάν οδοστρωτήρας. Και επανέκαμψε δριμύτερη η ξυπολησιά και η φτώχεια να κατοικήσουν πάλι ετούτη τη γειτονιά -μετανάστες, μικροσυνταξιούχοι, απόκληροι. Τα κτήρια και οι δρόμοι θυμόντουσαν καλά την υπόθεση: ξαναπαιζόταν ίδιο έργο με άλλη διανομή. 

Το Δουργούτι σου διηγείται μία παραβολή για ετούτη τη χώρα. Που ξεκίνησε μέσα από τις λάσπες και τη φτώχεια. Που διαμορφώθηκε μέσα από τη μετανάστευση. Που πίστεψε σε ένα αύριο αλλιώτικο. Που θέλησε να υπερβεί την παράγκα της. Και ν' αποκτήσει φως και νερό και τηλέφωνο. Και που διάολε, τ'απόκτησε, μην είμαστε κι αχάριστοι.

Ναι, η χώρα κοίταξε πράγματι με πόθο την ευμάρεια και λαχτάρησε να λαδώσει τ'αντεράκι της με κάτι παραπάνω από τις πατάτες μπλουμ και τη φασολάδα. Είναι τόσο κακό αυτό; Μπορείς να της το προσάψεις ως ελάττωμα; 

Μπορεί ενίοτε στη διαδρομή να πλανεύτηκε από τα μεγάλα τα λόγια, τις επαναστατικές υποσχέσεις ή τις καθησυχαστικές ευκολίες. Πράγματι, σε κάμποσες πλάνες αφέθηκε! Αλλά ξέρεις, καμιά φορά, τείνω κι εγώ να γίνομαι πολύ σκληρός μαζί της. Με το πόσο επιπόλαιη και απερίσκεπτη αποδεικνύεται στις επιλογές της. Τη μέμφομαι για τις λογής λογής κατάντιες της. Κατάντιες μας.

Και τείνω να ξεχνώ, κάτι που να, μου υπενθυμίζει το Δουργούτι όταν το περπατώ: το από που ξεκίνησε! Πώς ήταν πριν εξήντα και εβδομήντα και ογδόντα χρόνια. Δεν είναι ξένες προς ετούτη την πατρίδα, μήτε η φτώχεια, μήτε η εξαθλίωση. Όπως δεν είναι ξένες προς ετούτη την πατρίδα, η τρυφερότητα και το νιάξιμο. Που στις δύσκολες στιγμές, λειτουργούν παρηγορητικά. Ακόμα κι εδώ. Σε αυτήν την ταλαιπωρημένη γειτονιά. Μέσα στο θλιμμένο της τοπίο.

Αχ, δεν βαριέσαι, καημένε! Στο είπα εξαρχής ότι υπάρχουν γειτονιές αόρατες. Δεν γίνονται αντιληπτές με τις αισθήσεις σου. Είναι πιθανό να τις προσπερνάς χωρίς να αποδίδεις καμία σημασία. Αλλά ένα περίεργο πράγμα: έχεις τη δυνατότητα αν το θελήσεις, να τις περπατήσεις μέσα σου. Γιατί κι αυτές, κομμάτι σου είναι. Κι εσύ, ως γέννημά τους πορεύεσαι. Κάποιες φορές, εξίσου αόρατος.