Διαφημίσεις τον καιρό της πανδημίας

Με την οικονομική δραστηριότητα να έχει καταβαραθρωθεί σε μία σειρά από κλάδους λόγω της πανδημίας, οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν αναστείλει τις ενέργειες διαφημιστικής τους προβολής. Εντούτοις υπάρχουν και κάποιες που όχι μόνο δεν εγκατέλειψαν την επικοινωνία με το κοινό, αλλά προχώρησαν στην προσαρμογή του μηνύματός τους, επιδεικνύοντας γρήγορα αντανακλαστικά.

Ήδη μεγάλες πολυεθνικές όπως η Audi, η Volkswagen και τα McDonald΄s έσπευσαν να αλλάξουν τα λογότυπά τους, υποστηρίζοντας την προσπάθεια για κοινωνική αποστασιοποίηση (social distancing), ενώ άλλες όπως η Nike επιχειρούν να ευαισθητοποιήσουν με παρακινητικές καταχωρήσεις.

Για μία εταιρία επίπλων και οικιακού εξοπλισμού όπως τα ΙΚΕΑ το μήνυμα για αυτοπεριορισμό στο σπίτι συνδέεται ευθέως με το αντικείμενο εργασιών και άρα μετατρέπεται εύκολα σε υπενθυμιστική διαφήμιση για το πόσο άνετα και όμορφα νιώθει κανείς στο χώρο του (ο οποίος προφανώς είναι επιπλωμένος με προϊόντα ΙΚΕΑ).

Το μήνυμα για παραμονή στο σπίτι φαίνεται πιο οξύμωρο -και αυτομάτως καθίσταται πιο ενδιαφέρον- όταν διατυπώνεται από μία αυτοκινητοβιομηχανία όπως η Nissan που σε κανονικές συνθήκες υπόσχεται το ακριβώς αντίθετο: την απόλαυση και την ασφάλεια της μετακίνησης. Το διαφημιστικό σποτ με τίτλο "ωδή στους άδειους δρόμους" γυρίστηκε πριν μερικές ημέρες στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά έχει ήδη αρχίσει η προβολή του και σε άλλες αγορές όπως η Τουρκία.

Ένα από τα πλέον εύστοχα μηνύματα κοινωνικής υπευθυνότητας διατυπώνεται στη διαφήμιση του τουριστικού οργανισμού της Πορτογαλίας. Η διαφήμιση μάς προτρέπει να σταματήσουμε τις δραστηριότητές μας (μεταξύ αυτών και τα ταξίδια μας) καθώς πρωτεύει η ασφάλεια και η υγεία μας. Άλλωστε, όπως εύστοχα σημειώνεται, τα μνημεία και οι ομορφιές της χώρας θα παραμείνουν στη θέση τους, περιμένοντας υπομονετικά τους ταξιδιώτες όταν η κρίση παρέλθει.

Στα καθ'ημάς, μπορεί η Ελλάδα να διαθέτει μία μικρή και ταλαιπωρημένη διαφημιστική αγορά, αλλά κάποιες επιχειρήσεις πράγματι επέδειξαν και εδώ, ταχύτητα στην ανταπόκρισή τους στις ειδικές συνθήκες -τουλάχιστον σε όρους διαφημιστικής προβολής. Οι τηλεοπτικές διαφημίσεις που προβλήθηκαν τις τελευταίες ημέρες θα μπορούσαν να ομαδοποιηθούν σε τρεις βασικές κατηγορίες:

(α) Διαφημίσεις που εστιάζουν στους υπαλλήλους: εδώ ανήκουν κυρίως οι μεγάλες αλυσίδες supermarkets όπως ο ΑΒ Βασιλόπουλος, τα MyMarket και ο Μασούτης. Η μεγάλη εργασιακή πίεση των ημερών και βεβαίως η έκθεση των υπαλλήλων στην καθημερινή επαφή με τους πελάτες, καθιστούν τουλάχιστον επιβεβλημένη την έκφραση ευγνωμοσύνης στους εργαζόμενους. H αναγνώριση του κομβικής σημασίας ρόλου τους σε αυτή τη δύσκολη στιγμή αποτελεί αυτονόητη υποχρέωση. Αρκεί βεβαίως το μήνυμα να μην αποδειχθεί ψευδεπίγραφο και να συνοδεύεται από έμπρακτη ενίσχυση των εν λόγω εργαζόμενων σε όρους ανταμοιβών, καλών εργασιακών συνθηκών και διασφάλισης δικαιωμάτων.

(β) Διαφημίσεις που εστιάζουν σε πρακτικές οδηγίες προς τους πελάτες: εδώ ανήκουν διαφημίσεις εταιριών που επιδιώκουν να ενημερώσουν τους πελάτες για αναπροσαρμογή του τρόπου συναλλαγής λόγω των ειδικών συνθηκών. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα των τραπεζών που ενθαρρύνουν τη χρήση του e-banking, των επιχειρήσεων λιανεμπορίου που αναγκαστικά στρέφονται στην πώληση μέσω ιστοσελίδων και των επιχειρήσεων εστίασης που εισάγουν ειδικές πρακτικές όπως την ανέπαφη παράδοση των γευμάτων.

(γ) Διαφημίσεις που εστιάζουν στη συναισθηματική σχέση με τους πελάτες: εδώ ανήκουν κυρίως εταιρίες που εμπορεύονται προϊόντα ευρείας κατανάλωσης (FMCG). Οι διαφημίσεις αυτές επιδιώκουν να επιβεβαιώσουν και να ενισχύσουν το συναισθηματικό δεσμό με την επωνυμία, επιδεικνύοντας υψηλή ενσυναίσθηση ("συμπάσχουμε") και προτείνοντας ένα θετικό, αισιόδοξο μήνυμα ("θα τα καταφέρουμε"). H ισορροπία βέβαια σε τέτοιου είδους διαφημίσεις, είναι λεπτή: η επίκληση στο συναίσθημα μπορεί πράγματι να λειτουργήσει ενισχυτικά, αλλά μόνο εφόσον δεν παρεκτρέπεται σε υπερβολές και εύκολους μελοδραματισμούς που μπορεί να προκαλέσουν την ακριβώς αντίθετη αντίδραση.

Η διαφήμιση είναι ως γνωστόν μία από τις πρώτες δαπάνες που περικόπτονται όταν μειώνεται ο τζίρος μιας επιχείρησης. Σε πρόσφατη έρευνα που διενήργησε η Kantar, μόλις 8% των καταναλωτών (από δείγμα 35.000 ερωτώμενων σε διάφορες χώρες) υποστήριξε πως θα πρέπει να ανασταλεί η προβολή διαφημίσεων κατά την περίοδο της πανδημίας. Η συνέχιση μιας κάποιας κανονικότητας είναι επιθυμητή, ακόμα και κάτω από τις παρούσες συνθήκες. Δεν πρέπει πάντως να λησμονείται ότι πέραν των μεγάλων αρνητικών της επιπτώσεων, μία κρίση συνιστά σημαντική ευκαιρία επίδειξης (όχι θεωρητικά, αλλά στην πράξη) της προσήλωσης μίας επιχείρησης στις αρχές της κοινωνικής υπευθυνότητας. Όταν και εφόσον αποκατασταθεί η ομαλή λειτουργία της αγοράς, οι επιχειρήσεις που ανταποκρίθηκαν πιο αποτελεσματικά στην πρόκληση και αντιμετώπισαν με συνέπεια και αίσθημα ευθύνης την κατάσταση, αναμένεται να βγουν ωφελημένες ως προς το βαθμό εμπιστοσύνης και αφοσίωσης των υπαλλήλων και των πελατών τους. 

Θάλασσα, γλυκοθάλασσα

Χώρα Σφακίων, Κρήτη
*Η φωτογραφία τραβήχτηκε μια λαμπερή μέρα αποκαλόκαιρου στην προβλήτα του λιμανιού.

Ασφάλεια και ελευθερία

Όπως εύστοχα αναφέρει ο Zygmunt Bauman, «υπάρχουν δυο εξίσου σημαντικές αξίες, απαραίτητες για μια αξιοπρεπή ζωή: η ασφάλεια και η ελευθερία. Αλλά η συμφιλίωσή τους, η ισορροπημένη και ικανοποιητική συνύπαρξή τους, είναι επίπονη. Δεν μπορούμε να αυξήσουμε την ασφάλεια χωρίς να περιορίσουμε την ελευθερία, ούτε να διευρύνουμε την ελευθερία χωρίς να παραιτηθούμε από ένα μέρος της ασφάλειάς μας.»

Daleks

Dr Who, beware of Davros!
*Η φωτογραφία τραβήχτηκε ένα συννεφιασμένο πρωινό στη Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας, λίγο πριν από το ξέσπασμα ενός ισχυρού τυφώνα από εκείνους που σφυροκοπούν πολύ συχνά τις ακτές του Ειρηνικού.

Η χρήσιμη αντικειμενικότητα

Η συστηματική απαξίωση της αντικειμενικότητας (θεωρώντας πως η επιδίωξή της αποτελεί μη εφικτό ή επιθυμητό στόχο) και η αποθέωση τής υποκειμενικότητας (ακόμα και όταν αυτή προσλαμβάνει ακραίες τιμές ή επικαλείται ανορθολογικά επιχειρήματα) αποτελούν ίσως την αιτία για πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες (όπως η άνοδος του λαϊκισμού, η διασπορά ψευδών ειδήσεων και η ευρεία αποδοχή αντιεπιστημονικών θεωριών). Όπως εξαιρετικά εύστοχα σημειώνει η Kakutani:

«The postmodernist argument that all truths are partial (and a function of one’s perspective) led to the related argument that there are many legitimate ways to understand or represent an event. This both encouraged a more egalitarian discourse and made it possible for the voices of the previously disfranchised to be heard. But it has also been exploited by those who want to make the case for offensive or debunked theories, or who want to equate things that cannot be equated. Creationists, for instance, called for teaching “intelligent design” alongside evolution in schools. “Teach both,” some argued. Others said, “Teach the controversy.”»

Michiκo Kakutani (2018), "The death of truth: how we gave up on facts and ended up with Trump", The Guardian

Dark Crystal

Από την εποχή του Muppet Show, του Fraggle Rock και της ελληνικής Φρουτοπίας έχει πράγματι περάσει καιρός και σήμερα ένα τηλεοπτικό θέαμα με μαριονέτες φαίνεται εκ πρώτης παρωχημένο και παιδαριώδες. Εντούτοις το Dark Crystal του Netflix, η συνέχεια της θρυλικής ταινίας των Jim Henson & Frank Oz της δεκαετίας του ‘80, αποτελεί ένα θαυμαστό επίτευγμα. Όχι μόνο για την εικαστικότητα των εικόνων και την τεχνική αρτιότητα, αλλά κυρίως για τη δύναμη της συναρπαστικής και μεστής αφήγησης ενός αλληγορικού παραμυθιού που φθάνει σε φαντασία (ή ίσως και να ξεπερνάει) τα βιβλία του Tolkien.

Η κουλτούρα της επίκρισης

Παρακολουθώ με μεγάλη θλίψη τα τελευταία χρόνια, την ευκολία με την οποία πολλοί χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το δημόσιο διάλογο για να προβάλουν τη ρητορική μίσους τους, ενίοτε με συγκαλυμμένο τρόπο (υπό το πέπλο ενός βαρύγδουπου διδακτισμού ή υπό την πιο χαλαρή μορφή της συνεχούς διακωμώδησης). Το ενδιαφέρον (και ίσως πιο τρομακτικό) είναι πως κάποιοι εξ αυτών εκκινούν από θέσεις που θα μπορούσαν να κερδίσουν ευρεία αποδοχή (π.χ. οικολογική ευαισθησία, ανθρώπινα δικαιώματα, φιλοζωία κ.λπ.) αλλά οχυρωμένοι στον ιδεολογικό ναρκισσισμό τους, υποπίπτουν στην «κουλτούρα της επίκρισης» (call-out culture) και της υπερβολικής «αφύπνισης» (wokeness) για τις οποίες πολύ εύστοχα μίλησε προσφάτως ο Μπαράκ Ομπάμα («Αυτή την ιδέα της καθαρότητας (purity) και το ότι ποτέ δεν συμβιβάζεστε και είστε πάντα πολιτικά “αφυπνισμένοι” και όλα τα σχετικά, θα πρέπει να την ξεπεράσετε γρήγορα. Ο κόσμος είναι άνω κάτω, υπάρχουν αμφισημίες. Άνθρωποι που πραγματικά προσφέρουν, έχουν ελαττώματα. Οι άνθρωποι τους οποίους πολεμάτε, ενδέχεται να αγαπάνε τα παιδιά τους και να έχετε μεταξύ σας κάποια κοινά σημεία.»).

Αυτή η συνεχής προσπάθεια για ανάδειξη των διαφορών που καθιστούν «εμάς» καλύτερους/ορθότερους από «εσάς» ή η κατακεραύνωση οποιουδήποτε κάνει μια άστοχη δήλωση ή ενέργεια (η οποία μας οδηγεί αυτομάτως στην ακύρωση του προσώπου και της όποιας αξίας του ή σε στερεοτυπική γενίκευση), μπορεί να εξυπηρετεί μεν την αυτοαναφορική μας προβολή στα μικροπεριβαλλοντα του ψηφιακού (ή του πραγματικού, φυσικού) κόσμου, αλλά ο εμμονικός λιθοβολισμός των όσων δεν συμφωνούν μαζί μας ή δεν πληρούν τα κριτήρια ιδεολογικής/πολιτικής/ηθικής καθαρότητάς μας και παρά τα likes που τυχόν μας εξασφαλίζουν, δεν πρόκειται να μας απαλλάξουν από τις δικές μας παρωπίδες. Τουναντίον τις ενισχύουν και τις καθιστούν πιο επικίνδυνες.

When they see us

«Καλύτερα να αθωώσεις εκατό εγκληματίες, παρά να καταδικάσεις έναν αθώο.» Η γνωστή ρήση επιβεβαιώνεται με τον πιο δραματικό τρόπο στην υπόθεση των παιδιών που καταδικάστηκαν το 1989 για ένα βιασμό στο Σέντραλ Παρκ, που όμως δεν διέπραξαν. Παρακολουθώντας το σκληρό “When they see us” του Netflix που πραγματεύεται την πραγματική ιστορία τους, έχεις την αίσθηση ότι σε γρονθοκοπούν χωρίς οίκτο, αισθάνεσαι την απόγνωση της αδικίας να σε πνίγει, τρομοκρατείσαι με την τραγική έκβαση που μπορούν να λάβουν τα πράγματα όταν δεν είσαι ένας από τους προνομιούχους του συστήματος ή όταν οι στοιχειώδεις εγγυήσεις του δεν τηρούνται.

Slovakian Booster

#ώπα

Γηραιά κυρία με βέλο

*Η φωτογραφία τραβήχτηκε σε ένα δρομάκι του κέντρου της Χαλκίδας.

Η νέα μεγάλη μας δοκιμασία

Τις τελευταίες εβδομάδες πολλοί ήσαν εκείνοι που αντιμετώπισαν τους κινδύνους που συνιστά ο νέος κορωνοϊός με χλευασμό ή δυσπιστία. Κάποιοι ανεύθυνοι (ανάμεσά τους και επαγγελματίες σχολιαστές της επικαιρότητας) τον συνέκριναν απαξιωτικά με την εποχική γρίπη, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως δεν έχει δα τόσο επικίνδυνες ή φονικές συνέπειες. Κάποιοι επίσης ανεύθυνοι αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με τις εντολές της κεντρικής πολιτείας, θεωρώντας ότι π.χ. οι καρναβαλικές εκδηλώσεις είναι πιο σημαντικές από τη δημόσια υγεία και συνέχισαν να αντιμετωπίζουν το ζήτημα με γυμνασιακό χαβαλέ -το μόνο που επιβεβαίωσαν με τη στάση τους είναι πως η απειθαρχία και η αντίδραση στους κανόνες αποτελούν εμμονική μας παρόρμηση και εθνικό μας σπορ. Τέλος υπάρχουν και εκείνοι που διατυπώνουν ή αναπαράγουν τα συνήθη συνωμοσιολογικά σενάρια (π.χ. ότι ο ιός είναι κατασκευασμένος, ότι η δημοσιότητα περι της επιδημίας επιχειρεί σκόπιμα να απομακρύνει την προσοχή της κοινής γνώμης από άλλα θέματα κ.λπ.) ή εκείνοι που επιχειρούν μεταφυσικές ερμηνείες και επιμένουν να υποστηρίζουν αντιεπιστημονικές θέσεις (μιλώντας για καθαγιασμένα κουταλάκια ή προτείνοντας τη χρήση του αγιασμού ως απολυμαντικού μέσου), διαγράφοντας με μιας, σύμπασα την πρόοδο της επιστήμης και όλες τις κατακτήσεις του ορθολογισμού και της νεωτερικότητας -όχι απλά εκτίθενται, αλλά αποδεικνύουν την παταγώδη αποτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος στην προσπάθεια για απομάγευση του κόσμου. 

Η χώρα μας -όπως και πολλές άλλες- φαίνεται πως βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με μια σοβαρή και πρωτόγνωρη κρίση που αφορά πρωτίστως τη δημόσια υγεία, αλλά είναι προφανές ότι θα πλήξει και πολλές ακόμη διαστάσεις της οικονομικής και κοινωνικής μας ζωής. Η νέα αυτή δοκιμασία απαιτεί ψυχραιμία, σύνεση, πειθαρχία, οικονομία δυνάμεων, εμπιστοσύνη στους ειδικούς και υψηλή αίσθηση της ατομικής μας ευθύνης. Μπορούμε να συνεχίσουμε να διαφωνούμε σε υστερικούς τόνους για το παραμικρό, αλλά στο τέλος της ημέρας, δύο παραμένουν οι επιλογές μας ως κοινωνίας: ή θα τα καταφέρουμε όλοι μαζί ή δεν θα τα καταφέρουμε.

The Act

H Dee Dee Blanchard μεγάλωνε μόνη την κορούλα της την Gypsy, η οποία έπασχε από παραπληγία, λευχαιμία, άσθμα, επιληψία και διάφορες άλλες παθήσεις. Ωχρή και με μυική ατροφία, η δύστυχη Gypsy κυκλοφορούσε με αναπηρικό αμαξίδιο και έφερε μαζί της συσκευή οξυγόνου, είχε χάσει τα μαλλιά και τα δόντια της, ενώ η μητέρα της πολύ συχνά την περιέφερε σε δημόσιες εκδηλώσεις για να συγκεντρώσει χρήματα για τα έξοδα νοσηλείας της. Εντούτοις κάποια στιγμή στην εφηβεία της, η Gypsy ανακάλυψε πως στην πραγματικότητα ήταν απολύτως υγιής και πως η μητέρα της (που έπασχε από το "σύνδρομο Μινχάουζεν δι'αντιπροσώπου") την τάιζε σκόπιμα με χάπια για να την κρατάει σε καταστολή, την έτρεχε στα νοσοκομεία χωρίς να χρειάζεται, την υπέβαλε σε διάφορες ιατρικές επεμβάσεις, της ξύριζε το κεφάλι και της έβγαζε τα δόντια για να φαίνεται ασθενική. Με τη βοήθεια ενός θεότρελου νεαρού με τον οποίο άρχισε κρυφά να επικοινωνεί στο ίντερνετ, η Gypsy ένα βράδυ μαχαίρωσε τη μητέρα της και απελευθερώθηκε από την οικογενειακή της κόλαση -για να βρεθεί εντέλει στη φυλακή.

Αν δεν ήξερα ότι πρόκειται για αληθινή ιστορία, θα έλεγα πως το σενάριο είναι υπερβολικό και πως δεν γίνονται αυτά τα πράγματα. Αλλά η νοσηρή πραγματικότητα ξεπερνά κάθε φαντασία. Υποδειγματικές οι Patricia Arquette και Joey King στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, καταφέρνουν να γίνονται αντιπαθείς, αξιοθρήνητες, τρομακτικές, νοσηρές, συναισθηματικές ή ψυχρές, πολλές φορές μέσα στην ίδια σκηνή. Το "The Act" αφηγείται μία από εκείνες τις υποθέσεις που λες ότι δεν μπορεί να συμβαίνουν, δεν μπορεί κάποιος να μην επενέβη, δεν μπορεί να εξελίχθηκαν σε τέτοιο βαθμό και για τόσα χρόνια χωρίς να υπήρξε κάποια παρέμβαση. 

Αλλά ναι, συμβαίνουν. Καμιά φορά δίπλα μας. Ψυχικές διαταραχές, υπερτοξικές σχέσεις, θολωμένα μυαλά. Και ένας περίγυρος που νίπτει τας χείρας του (διότι τελοσπάντων δεν θέλεις να ιδείς ή και δεν μπορείς: με πόσα ν'ασχοληθείς; -έχει ο καθένας μας τα δικά του!), παρακολουθεί το δράμα από απόσταση σαν τον χορό σε αρχαία τραγωδία και όταν εντέλει φθάνουμε στην τελική πράξη, κουνάει το δάχτυλο ή ορμάει να κατασπαράξει τους πρωταγωνιστές με μένος. Για την κάθαρση αλήθεια ποιανού; Για να σωθούν ποια προσχήματα; Για να δικαιολογήσουμε ποιες αβλεψίες μας; Για να κάψουμε στην πυρά ποιες μάγισσες; Θα ήταν υπερήφανος ο βαρώνος Μινχάουζεν για τις ιστορίες που λέμε στον εαυτό μας.

Υφάνσεις

Ευχάριστη έκπληξη αποδείχθηκε η έκθεση «Υφάνσεις» στο Μουσείο Μπενάκη, την οποία επισκέφθηκα με χαμηλές προσδοκίες, καθώς δεν τρέφω ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ταπισερί. Εντούτοις τα υπέροχα εκθέματα και το καλαίσθητο στήσιμο της έκθεσης, μου άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις. Όλα αυτά τα χρόνια, το Μπενάκη παρέμεινε πολύτιμος πόλος στο μουσειακό τοπίο της χώρας, διοργανώνοντας πρωτότυπες εκθέσεις και αναλαμβάνοντας σημαντικές πρωτοβουλίες ακόμα και στη δύσκολη δεκαετία της κρίσης.

Chernobyl

Ήμουν παιδί. Μερικές ημέρες μετά το ατύχημα του Τσερνόμπιλ, την Κυριακή του Πάσχα του 1986, είχαμε πάει στο εξοχικό σπίτι οικογενειακών μας φίλων στο Μάτι. Ο παραδοσιακός οβελίας είχε καλοψηθεί, οι σαλάτες είχαν ήδη τοποθετηθεί πάνω στο τραπέζι στην αυλή. Οι μεγάλοι συζητούσαν έντονα έχοντας πιει ήδη αρκετά ποτηράκια κρασί. Υπήρχε ευθυμία. Και ξαφνικά άρχισε να βρέχει. Στην αρχή μικρές, δειλές σταγόνες. Και ύστερα έντονη, κάθετη βροχή. Μπήκαμε όλοι τρέχοντας μέσα στο σπίτι. Θυμάμαι τη μητέρα μου να με φωνάζει με ανησυχία. Θυμάμαι όλους μας να κοιτάζουμε με τρόμο αυτή τη βροχή από τα παράθυρα. Το Τσερνόμπιλ παραμένει το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία. Κι αν αποφεύχθηκε οριακά η έκρηξη των άλλων αντιδραστήρων που θα εξαφάνιζε στιγμιαία μεγάλο κομμάτι της Ανατολικής Ευρώπης και θα καθιστούσε την Ουκρανία και τη Λευκορωσία ακατοίκητες για αιώνες, η ραδιενέργεια που εκλύθηκε παραμένει τριγύρω μας. Η εξαίσια τηλεοπτική σειρά “Chernobyl” του HBO αποκαλύπτει τη φρίκη, τα λάθη και τα τερατώδη ψέματα του καθεστώτος. Σε μια Σοβιετική Ένωση που άρχισε να καταρρέει, αποδεικνύοντας πόσο λίγο ενδιαφερόταν για τους πολίτες της. Σπουδαία τηλεόραση, πολλαπλώς διδακτική.

Batuka

Ανεξαρτήτως των καλλιτεχνικών της προσόντων, η συνεχής μετάλλαξη αποτελεί δύσκολη άσκηση και θα πρέπει να της πιστωθεί ως ικανότητα. Από την pop της δεκαετίας του 80 στο Πράσινο Ακρωτήριο είναι μακρύς ο δρόμος.

Kramer Reloaded

Σαράντα χρόνια μετά το «Kramer vs Kramer», το εξαιρετικό «Marriage Story» ήλθε να ξανασυζητήσει τα μικρά, καθηλωτικά δράματα της καθημερινότητας. Μιας σχέσης που καταλήγει στη συντριβή, μιας ζωής που υπολείπεται των προσδοκιών μας, μιας διαχείρισης που μας φθάνει στα άκρα και μπορεί να βγάλει τον καλύτερο και τον χειρότερο εαυτό μας. Ουσιαστικός, παλαιάς κοπής κινηματογράφος χωρίς υπερβολές, ακρότητες και προσχήματα. Δικαίως, κατά τη γνώμη μου, τιμήθηκε με τόσα βραβεία. 

Higher Love

Περίεργη μεν η αίσθηση τού να ακούς την εκλιπούσα Whitney Houston σε καινούργιο* τραγούδι της, απόλαυση όμως παραμένει η φωνή της. Και μεγάλο κρίμα βεβαίως η αυτοκαταστροφική πορεία που οδήγησε στον πρόωρο χαμό της.

(*Πρόκειται για διασκευή του "Higher Love" που είχε ηχογραφήσει η Houston για ένα από τα πρώτα της albums, αλλά δεν είχε περιληφθεί τότε στην τελική εκδοχή του δίσκου.)

Πρόλογος Άνοιξης δύσκολης

Σε έναν μεγάλο περίπατο από το Χαλάνδρι ως την Πεντέλη, εστίασα την προσοχή μου στα πρώτα ξεσπάσματά της. Είναι δύσκολη εποχή η Άνοιξη: επιθετική, βαριά.

Τα ανηφοριάσματα της Πεντέλης που ενθυμούμαι κατάφυτα, έχουν εδώ και χρόνια μεταμορφωθεί σε γειτονιές με πυκνούς δρόμους, πολυκατοικίες, μεζονέτες και τοπικές αγορές.

Πιο στριμωγμένη πλέον η φύση, αντιστέκεται όπου μπορεί.

Ξεδιπλώνει τα θέλγητρά της, αποκαλύπτεται, κορδώνεται. Όμορφη; Ναι, πεντάμορφη. Μα έχει ο τρόπος της, τον κομπασμό της νεότητας. Τον ατίθασο ναρκισσισμό της.

Ειδικά τούτη η Άνοιξη θαρρώ πως το'χει για σκοπό της να μας ειρωνευθεί. Τα ανθισμένα κλώνια, οι πανδαισίες των χρωμάτων, οι μεθυστικές ευωδιές, σαν να μας προκαλούν να το παραδεχτούμε: πως η θνητότητα παραμένει όριό μας, πως γεννήματα είμαστε και όχι γεννήτορες, πως κι εμείς στο οικοσύστημα ανήκουμε και όχι εκείνο σε εμάς. Ξεχνάμε φαίνεται, χρειάζεται υπενθύμιση.

Έρχεται Άνοιξη δύσκολη.

Ποτέ δεν σ'απαρνιέμαι

Όταν με έναν τόπο σε συνδέει μακρά βιωματική σχέση και έχεις κεντημένες μνήμες παιδιόθεν στον καμβά του, τότε είναι τόπος δικός σου. Γι’αυτό κάθε φορά δεν λέω πως «πηγαίνω» στη Θεσσαλονίκη, αλλά πως «επιστρέφω» στη Θεσσαλονίκη. 

My Territory

Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 απέκτησα τον πρώτο μου ηλεκτρονικό υπολογιστή. Επρόκειτο για έναν Amstrad CPC 464 με ένα μονόχρωμο monitor και ένα μάλλον ογκώδες joystick με μεγάλα κόκκινα κουμπιά. Το αξιοσημείωτο -και κάπως περίεργο με βάση τα σημερινά δεδομένα- ήταν ότι ο υπολογιστής εκείνος λειτουργούσε με κασέτες (ιδίας μορφής με εκείνες που χρησιμοποιούσαμε τότε για να ακούσουμε μουσική), οι οποίες περιείχαν προγράμματα και παιχνίδια. Για να φορτώσεις ένα απλό παιχνίδι, χρειαζόταν να περιμένεις αρκετή ώρα (5 με 10 λεπτά), αλλά το αποτέλεσμα σε αποζημίωνε. Ειδικά αν ήσουν 9-10 ετών -όπως ήμουν εγώ τότε. Δεν μπορούσα βέβαια να διανοηθώ το θαυμαστό, καινούργιο κόσμο που ξημέρωνε μέσα από εκείνη την πράσινη οθόνη, αλλά νομίζω άρχισα ασυναίσθητα να τον προσδοκώ.

Όταν το 1994 μπήκα για πρώτη φορά στο ίντερνετ, χωρίς να έχω καλοκαταλάβει περί τίνος πρόκειται, θυμάμαι την έκπληξη και τον ενθουσιασμό μου. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά που τότε ξεκοκαλίζαμε με μεγάλη βουλιμία, μίλαγαν ήδη για μία επανάσταση σε μία εποχή που πράγματι είχες την αίσθηση της επιτάχυνσης και ένιωθες αισιοδοξία για το μέλλον. Εντάξει, ήμουν πράγματι πολύ νέος τότε και όλες οι ελπίδες ήσαν ακόμα πάνω στο τραπέζι. Τα επόμενα χρόνια, η συσσώρευση γνώσεων και πληροφοριών μέσα σε ένα ενιαίο και προσβάσιμο ψηφιακό χώρο, η δυνατότητα επικοινωνίας αλλά και η ευκαιρία πολλών, νέων μορφών δημιουργικότητας και ανταλλαγής, επηρέασε προφανώς και τη δική μου ζωή με διάφορους τρόπους -ορίζοντας ακόμα και βαθιά προσωπικές επιλογές.

Έχει πλέον περάσει καιρός από εκείνες τις πρώτες, κοπιώδεις και χρονοβόρες απόπειρες να φορτώσω μία ιστοσελίδα στον υπολογιστή μου. Το ίντερνετ εξελίχθηκε πολύ, ο κόσμος άλλαξε (όπως πεισματικά το συνηθίζει) κι εγώ, πρόθυμος μετανάστης της ψηφιακής εποχής, προσαρμόζομαι όσο μπορώ και μεγαλώνω όσο μου επιτρέπεται. Αλλά και ενώ πλέον η τεχνολογία έχει γίνει κομμάτι της καθημερινότητάς μου, ο ενθουσιασμός για το μέσο και τις δυνατότητές του, σιγοκαίει ακόμα μέσα μου. Η δικτύωση μπορεί να είναι ευκαιρία και πρόβλημα, ελπίδα και απειλή, επαφή και αποξένωση, συμβιβασμός και σύγκρουση. Όλα τα παραπάνω ισχύουν, ως είθισται να συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις. Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα ποιο από όλα υπερισχύει. Εκείνο πάντως που παραμένει σίγουρο είναι πως η δικτύωση είναι ανάγκη. Ίσως δική σου, σίγουρα δική μου. Αυτή είναι και η αιτία δημιουργίας αυτού του ιστολογίου. Η ανάγκη. Η κατάθεση των σκέψεών μου εδώ δεν είναι παρά ένα ψηφιακό παράθυρο στο μυαλό μου. Το ανοίγω, για να ατενίσω μακρύτερα.

Σημείωση: το κείμενο αυτό γράφτηκε στις 2 Οκτωβρίου 2004 και ήταν η πρώτη ανάρτηση που έκανα ποτέ στη μπλογκόσφαιρα. Του άλλαξα τον τίτλο και καναδυό σειρές, του προσέθεσα ένα τραγούδι και το αναρτώ εκ νέου. Νομίζω πως δεκαέξι χρόνια αργότερα, πρέπει δικαιωματικά να αποτελεί την αφετηρία και αυτού του ιστολογίου.