Je t'aime

Comme ça.

Η φάρμα των ζώων

Τώρα βέβαια, όταν σου λένε εσένα ότι θα πας βόλτα σε ζωολογικό κήπο, σκέφτεσαι λεοπαρδάλεις και ελέφαντες και μαϊμούδες και ουρακοτάγκους. Ή ίσως ξινίζεις τα μούτρα σου διότι αντιτίθεται ιδεολογικώς στην αιχμαλωσία των ζώων και βρίσκεις παρωχημένους ή αποκρουστικούς τέτοιους χώρους.

Αλλά ετούτος ο κήπος είναι κάπως διαφορετικός και θα το διαπιστώσεις πολύ σύντομα. Βλέπεις, εδώ φιλοξενούνται κατά βάσει οικόσιτα ζώα -κατσικούλες, κοτούλες, αγελαδίτσες- , ενώ τα ελάχιστα άγρια ζώα ανήκουν αποκλειστικά στην τοπική πανίδα και απολαμβάνουν (σχετικά) μεγάλης ελευθερίας κινήσεων σε χώρους που δεν έχουν καμία σχέση με τα συνήθη κλουβιά που τυχόν έχεις στο μυαλό σου.

Επομένως όχι, τον ελέφαντα δεν θα τον βρεις εδώ. Πρώτον, διότι δεν θα άντεχε το ψύχος και θα τον βρίσκαμε κασάτο την άνοιξη. Δεύτερον, διότι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να τον κουβαλήσουμε εδώ, στα όρια του πολικού κύκλου όπου βρισκόμαστε. Και τρίτον και κυριότερο, διότι στη δίκη μας κοινωνία και με τα δικά μας ηθικά στανταρντς, τέτοιες πρακτικές αιχμαλωσίας είναι ανεπίτρεπτες και κατακριτέες.

Βρισκόμαστε στην Ισλανδία. Καλωσήρθες στον ζωολογικό κήπο του Ρέικιαβικ.

Ο κήπος καταλαμβάνει μια αρκετά μεγάλη έκταση, γεγονός που σε εκπλήσσει κάπως, δεδομένου ότι φιλοξενεί πολύ μικρό αριθμό ζώων. 

Όταν συνειδητοποιείς μάλιστα ότι δεν θα δεις και τίποτα που δεν έχεις συναντήσει στη φάρμα της γιαγιάς σου στο χωριό, αρχίζεις κάπως να μετανιώνεις το (τσουχτερό) εισιτήριο που πλήρωσες! Και επανεκτιμάς τη γιαγιά σου και τη φάρμα της.

Με το που μπαίνεις όμως αρχίζεις να καταλαβαίνεις ότι ο χώρος μοιάζει περισσότερο με πάρκο, καθώς διαθέτει μεγάλες καταπράσινες απλωσιές για άραγμα και παιχνίδι. Που σημαίνει πως δεν εξυπηρετεί τόσο την περιέργειά σου να παρατηρήσεις ζώα, όσο τη δυνατότητα απόλαυσης μιας φυσιολατρικής εμπειρίας με την πιο ευρεία έννοια.

Αν ξεπεράσεις λοιπόν τις εσφαλμένες σου προσδοκίες, μπορείς να αφεθείς σε έναν ωραιότατο περίπατο. 

Όπου θα συναντήσεις για παράδειγμα, το αλογάκι.

Θα περάσουν από δίπλα σου οι κοτούλες, οι πάπιες και οι χήνες.

Θα χαζέψεις την αγελάδα.

Θα σε χαζέψει και εκείνη.

Θα δεις σε έναν πολύ μεγάλο χώρο τον Ρούντολφ το ελαφάκι.

Θα διασκεδάσεις με τις βουτιές της φώκιας.

Και το πιο άγριο ζώο που θα συναντήσεις, είναι τούτο το αλεπουδέλι. 

Ακριβώς δίπλα στους χώρους που φιλοξενούνται όλα ετούτα, εκτείνονται οι βοτανικοί κήποι.

Που είναι και αυτοί υποδειγματικά οργανωμένοι και φροντισμένοι.

Κάθεσαι στο εργονομικό παγκάκι και χαίρεσαι με τα χρώματα και τις ευωδιές. 

Στο πλαίσιο της απίθανα ήρεμης, καλοζωισμένης και οργανωμένης καθημερινότητας που απολαμβάνουμε εδώ στην Ισλανδία, θα παρατηρήσεις πως πολλές οικογένειες έρχονται στον κήπο για πικνικ ή απλώς για χαλάρωση.

Τα παιδάκια παίζουν στους πεντακάθαρους και υψηλής αισθητικής παιδότοπους, σκαρφαλώνουν σε ευφάνταστες κατασκευές και συμμετέχουν σε φυσιολατρικές δραστηριότητες που τους δίνουν τη δυνατότητα να εκτιμήσουν το φυσικό περιβάλλον -όπως το να ταϊσουμε τις κοτούλες, να ποτίσουμε τα κατσικάκια, να χτενίσουμε τα πρόβατα και άλλα τέτοια διδακτικά.

Και καθόλου μην το γελάς: ο κήπος αυτός πράγματι καταφέρνει να σου μάθει χρήσιμα πράγματα. Τον σεβασμό και την ευθύνη. Την καλαισθησία και το μέτρο. Μπορεί να σου προσφέρει την πολύτιμη γαλήνη που ίσως και να μην συνειδητοποιείς πόσο πολύ αποστερείσαι και χρειάζεσαι. 

Κάνοντας αυτές τις αναγωγές και συγκρίσεις, σκεφτόμουν πως οι περισσότεροι κήποι που ξεύρω εγώ είναι πολύ πιο άγριοι και αποτρόπαιοι. Με χοίρους που στέκουν στα δυο τους πόδια και μετατρέπονται προθύμως σε δυνάστες. Με φιλότιμα κι εργατικά άλογα που καταλήγουν στα σφαγεία, όταν παύουν να είναι χρήσιμα. Με γελάδες που αρμέγονται ασύστολα. Και με συμφεροντολόγες γάτες που γουργουρίζουν όπου φυσάει ο άνεμος. 

Το ψυχρό αεράκι του Ρέικιαβικ άρχισε να μου ψιθυρίζει στ'αυτί πως ήταν ώρα να πηγαίνω. Φύλαξα μέσα μου τις χαρούμενες φωνές των παιδιών, τ'αρώματα από τα πολύχρωμα λουλούδια, τα βελάσματα από τα κατσικάκια και τα χλιμιντρίσματα των αλόγων καθόπως βόλταραν ανέμελα πάνω στο βελούδινο χορτάρι. Για να'χω υλικά να μονώσω την αθόρυβή μου κατοικία στους τόπους της ανοικονόμητης φασαρίας.

Κιρκάς, άιντε

Λέγεται πως από τα ρωμαϊκά τα χρόνια, σαν κινούσες να ταξιδέψεις χερσαίως από τις ακτές της Ηπείρου μέχρι την Κωνσταντινούπολη, συναντούσες στη διαδρομή σου σαρανταπέντε χάνια, να μπεις, να ξαποστάσεις -με το καθένα να βρίσκεται περίπου σε απόσταση μιας μέρας από το ύστερό του. 

Όταν πια κοντοζύγωνες τον ποταμό Έβρο, έφθανες στο σαρακοστό: "κίρκ χαν" στα τούρκικα, όπου "κιρκ" ο αριθμός σαράντα. Το χάνι αυτό βρισκόταν στη θέση που σήμερα στέκει ένα χωριό της Θράκης. Μικρό είναι, ελάχιστο -μην φανταστείς πολλές αράδες. Καναδυό ντουζίνες σπίτια και μια φούχτα άνθρωποι που κατοικούνε κάποια εξ αυτών. Τ'όνομά του είναι "Κιρκάς" -ή "Κίρκη", σε μια πιο εξωραϊσμένη εκδοχή που παραπέμπει στην πλανεύτρα μάγισσα τΌδυσσέα, κι ας είμαστε στ΄αλήθεια στη χώρα των Κικόνων. 

Το χωριό βρίσκεται στη μέση ενός πυκνού δάσους. Που αν ξεκινήσεις από την Αλεξανδρούπολη και χωθείς μέσα στα δέντρα του, τρομάζεις με τη θωριά τους και σκιάζεσαι με την ησυχία τους.

 

Όταν ήμουνα παιδί, θαρρούσα πως στο δάσος αυτό κατοικούνε μυστήρια πλάσματα και αλλόκοτα δαιμόνια. Που καιροφυλακτούσαν πίσω από τους θάμνους, παραμονεύοντας τους περαστικούς. Στα σφιχτοπλεγμένα φυλλώματα και τις σκοτεινιές ανάμεσα στα δέντρα, έκρυβα τους εφιάλτες που έσιαχνα με τη φαντασία μου.

Όσο μεγάλωνα, το δάσος άλλαζε. Το κατοίκησα πλέον στη σκέψη μου με καλότυχα ξωτικά, θυμόσοφα πνεύματα και πονετικές νεράιδες. Δεν ήταν πια περιπέτεια ο διάβας του, μα απόλαυση. Έγινε η διαδρομή ένα τραγούδι με στίχους του, τα καταπράσινα κλωνάρια και μουσική του, τα γαϊτάνια των πουλιών.

Κι όταν εντέλει μέριαζε η βλάστηση, βρισκόμουν σε ένα μέρος δικό μου. Σε μια πατρίδα μυστική και κρυμμένη μου. Σε μιαν άκρη ανέλπιστη της ακριβής μου ασημαντότητας. 

Βλέπεις, εδώ στον Κιρκά, γεννήθηκε η γιαγιά μου. Σε μια οικογένεια πελεκημένη με τις φτώχειες και τις δυσκολίες που έδερναν τους τόπους ετούτους σε καιρούς που αλλάζανε τριγύρω τους τα σύνορα.

Ένδεκα παιδιά είχανε σκαρώσει οι προπαππούδες μου -τον Πέτρο, την Αναστασία, το Γιώργο, τη Ραλλού, τον Νίκο, τη γιαγιά μου την Ελένη, τη Ροδόπη, τον Κύρο, τη Μάρθα, τον Λεωνίδα και το Ολγάκι- γύρευε με το μυαλό σου πόσα δευτεροξάδελφα και τριτοξάδελφα έχω από κείνη την πλευρά της οικογένειας. 

Μπορεί ποτέ να μην θυμάμαι τη γιαγιά μου στον Κιρκά -τη γνώρισα να μένει στην Αλεξανδρούπολη και λιγοστές παραμένουν γενικά οι θύμησές της στη μνήμη μου- μα ξεύρω πως πάντοτε είχε ως αφετηρία της κείνο το μικρό χωριό, το άγνωστο και τ' άβγαλτο. Που εξ ορισμού μου κληροδότησε κι εμένα ως αναφορά. 

Ξεύρεις, όσο τολμηρά κι αν απλώνεις το δίχτυ σου, όσο φιλόδοξα κι αν σκαρώνεις τον εαυτό σου, όσο αλάργα κι αν ορίζεις τη διαδρομή σου, από κάπουθε ξεκίνησες, καημένε μου -καλό είναι να την πονάς την αρχή σου. Να την αγαπάς, να τη νοιάζεσαι, να τη συγχωρείς κιόλας, να την καταλαβαίνεις.

Αν έπρεπε λοιπόν να μετρήσω τις αρχές μου, μια τους θα ήταν τούτος ο σιδηροδρομικός σταθμός. Που ανακοινώνει με μεγάλα και γιομάτα γράμματα, τ΄όνομα "Κίρκη". Κι ας έχει σιγήσει εδώ και πολλά χρόνια απ'αμαξοστοιχίες (καθώς εξυπηρετούσε κυρίως τα κοντινά μεταλλεία που'χουν πλέον αφεθεί), από τον σταθμό αυτόν ξεκινάει η γραμμή μου. 

Πριν περιπλανηθεί σε μέρη και σ'ανθρώπους. Στα ευχάριστα και στα λυπητερά. 

Μεγάλωσα πια. Το ξεφοβήθηκα το δάσος, το απομάγευσα. Και το αγάπησα με πιο ουσιαστικό τρόπο. Ως μέρος δικό μου, ως συναίσθημα τρυφερό μου κι ως νόημα λυτρωτικό μου.

Και τώρα, το θρηνώ. Όπως και τον Κιρκά, που χάθηκε μαζί του. Μέσα στις στάχτες. Ως αποκύημα σιωπηλό μου κι ως μερτικό σπαραχτικό μου.

Ο ψεύτης ήλιος

Κι ένας πυρωμένος ουρανός που τυλίγει την απόγνωση.

Υδρόγειος

Με το που μπαίνεις στο Sofitel του αεροδρομίου, σε υποδέχεται ένα υπέροχο έργο του Κ. Βαρώτσου που τιτλοφορείται «Υδρόγειος». Πρόκειται για οκτακόσιες γυάλινες μπάλες με νερό που συνθέτουν έναν μεγάλο κύκλο στην οροφή και σου δημιουργούν μια σχεδόν εξωγήινη αίσθηση. Χαζεύοντάς το, επιβεβαίωσα πόσο πολύ μου αρέσουν τα έργα του Βαρώτσου. Έχουν έναν τρόπο πάντα να προσδίδουν ταυτότητα και να μεταμορφώνουν τους χώρους που τα φιλοξενούν.

Με την ευκαιρία πάντως, έβγαλα μερικές φωτογραφίες και από το επίσης εντυπωσιακό εστιατόριο του ξενοδοχείου που εποπτεύει το αεροδρόμιο και χαιρετάει τους ταξιδιώτες που ανεβοκατεβαίνουν στους αιθέρες.