Αφήνοντας το βλέμμα να χαθεί στους παγωμένους ορίζοντες της Γροιλανδίας. Σε τοπία μοναδικής ομορφιάς και σε κόσμους που έχουν μάθει να μετρούν το χρόνο σε άλλες διάρκειες. Αντιτείνοντας σε όσους τα επιβουλεύονται θορυβωδώς, την εκκωφαντική τους ησυχία.
Τρίτη 28 Ιανουαρίου 2025
Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2025
Les Séquestrés d'Altona
Στο θεατρικό έργο "Les Séquestrés d'Altona" ("Οι έγκλειστοι της Αλτόνα") του Σαρτρ, ο μεγάλος γιος μιας μεγαλοαστικής οικογένειας, αυτοεξορίζεται στο δωμάτιό του για χρόνια, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τις τύψεις για τα εγκλήματα που διέπραξε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μεταμέλεια δεν είναι ικανή να τον διασώσει από την κρίση ταυτότητας και την ψυχική καραρράκωση. Εντέλει η παραδοχή της ενοχής του τον καθιστά υπόλογο απέναντι στον μεγαλύτερο κριτή, τον εαυτό του. Για τον Σαρτρ, είμαστε όλοι ένοχοι. Για όσα κάναμε και όσα δεν κάναμε. Όμως η ανάληψη της ευθύνης αποτελεί πράξη γενναιότητας. Και η αυτοεξορία γίνεται καθαρτήριο, γραμμή άμυνας ή και σθεναρής αντίστασης. Νυχτερινός περίπατος στους δρόμους της Αλτόνα, εδώ στο Αμβούργο.
Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2025
Illusioni
Ταλαντούχος ο Damiano David, υπέροχο το τραγούδι, εξαιρετικό το videoclip. Αξίζει όμως να σταθεί κανείς και στην τελευταία φράση που αποδίδεται στον ιταλό ρομαντικό ποιητή και φιλόσοφο του 19ου αιώνα, Giacomo Leopardi: η πιο βέβαιη απόλαυση στη ζωή είναι η μάταιη απόλαυση που προσφέρουν οι ψευδαισθήσεις ("Il più solido piacere di questa vita è il piacere vano delle illusioni"). Η πραγματικότητα μπορεί να μας κερνάει απογοητεύσεις ή διαψεύσεις, αλλά ευτυχώς υπάρχουν οι ελπίδες, οι ιδέες ή ακόμα και οι αυταπάτες μας, στις οποίες μπορούμε να βρούμε νόημα, ανακούφιση ή σωτηρία.
Δευτέρα 20 Ιανουαρίου 2025
Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2025
Ναι/Όχι
Στον δεύτερο κύκλο του Squid Game (Netflix) αναδεικνύονται -μεταξύ άλλων- οι ολέθριες συνέπειες των διλημματικών καταστάσεων στο κοινωνικό πλαίσιο. Οι παίκτες, αναγκαζόμενοι να ψηφίσουν για τη συνέχιση ή τον τερματισμό του παιχνιδιού, βρίσκονται αντιμέτωποι με επιλογές που δεν επιτρέπουν ενδιάμεσες λύσεις και εντέλει παγιδεύονται σε ένα "παίγνιο μηδενικού αθροίσματος" (zero-sum game), όπου το όφελος της μιας πλευράς θεωρείται απώλεια της άλλης. Αυτή η συνθήκη προκαλεί δυναμικές πόλωσης, καθώς μάλιστα η κάθε πλευρά τείνει να κατασκευάζει ένα ερμηνευτικό αφήγημα που δικαιολογεί την στάση της. Η αντιπαλότητα παύει να αφορά την επιλογή, αλλά μετατρέπεται σε ταυτολογικό στοιχείο και κριτήριο ετερότητας: οι συμμετέχοντες δεν διακρίνουν απλώς διαφορετικές στρατηγικές, αλλά διαμορφώνουν την εικόνα τους σε αντίθεση με την "άλλη" πλευρά.
Οι συνέπειες αυτών των φαινομένων έχουν αναλυθεί εκτενώς σε μελέτες, όπως το "The Righteous Mind: Why Good People Are Divided by Politics and Religion" του Jonathan Haidt. Ο Haidt εξηγεί πώς οι άνθρωποι διαμορφώνουν την ηθική τους στάση διαισθητικά και συναισθηματικά, με τη λογική ανάλυση να έπεται και να χρησιμοποιείται απλώς για να δικαιολογήσει την αρχική θέση. Ανεστραμμένες αναγνώσεις εννοιών όπως η ελευθερία, η δικαιοσύνη ή η εξουσία, οδηγούν στη διαμόρφωση αντιθετικών ιδεολογικών σχημάτων και εντέλει οδηγούν στην πόλωση.
Επιπλέον, όπως εύστοχα επισημαίνει ο Cass Sunstein, ("Going to Extremes: How Like Minds Unite and Divide") άτομα με παρόμοιες απόψεις ενισχύουν τις αρχικές τους θέσεις, καθώς τείνουν να συζητούν μόνο μεταξύ τους (echo rooms / confirmation bias). Αυτό εντείνει τις ακραίες και διχαστικές στάσεις, καθώς δεν υπάρχει χώρος για τη διαφορετική γνώμη, η οποία είτε αγνοείται είτε στοχοποιείται.
Όπως πολύ εύστοχα παρουσιάζεται και στη σειρά, τα "παίγνια μηδενικού αθροίσματος" μπορεί να λειτουργούν συνεκτικά σε παραταξιακούς όρους, αλλά αποδεικνύονται βλαπτικά για την κοινωνία, καθώς υπονομεύουν τις συναινέσεις και εντέλει την εξεύρεση λύσεων.
Πέμπτη 2 Ιανουαρίου 2025
Defying Gravity
Εκατό Χρόνια Μοναξιάς: Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες παραμένει ένας από τους πλέον αγαπημένους μου συγγραφείς. Οι συναρπαστικές του ιστορίες σε ταξιδεύουν σε κόσμους βαθιά λατινοαμερικάνικους, αλλά ταυτόχρονα οικουμενικούς. Η αναζήτηση του βαθύτερου νοήματος που σε άλλα σπουδαία λογοτεχνικά έργα μπορεί να αποτελέσει κοπιώδη άσκηση, στα βιβλία του Μάρκες μετατρέπεται σε ευχάριστο παιχνίδι και λογοτεχνική απόλαυση. Ο μαγικός ρεαλισμός του είναι εξόχως εικονοπλαστικός και άρα προσφέρεται για μεταφορά σε παραστατικές τέχνες (θέατρο, κινηματογράφο). Εντούτοις, η σύνθετη δομή των βιβλίων του και οι πολυπρόσωπες ιστορίες του, καθιστούν το εγχείρημα της μεταφοράς, αρκετά επικίνδυνο.
Με πολλές επιφυλάξεις λοιπόν, δοκίμασα να δω τα "Εκατό Χρόνια Μοναξιάς" στο Netflix, φοβούμενος ότι θα πρόκειται για μία επιφανειακή προχειρότητα που δεν θα μπορέσει ούτε στο ελάχιστο να αποδώσει τη δύναμη του βιβλίου. Ευτυχώς διαψεύστηκα. Η σκηνοθεσία προσεγγίζει με ευλαβικό σεβασμό το βιβλίο, οι ιστορίες ξετυλίγονται με ρυθμό που σου επιτρέπει να τις παρακολουθήσεις χωρίς να χάνεσαι, ενώ οι ερμηνείες χαρακτηρίζονται από μέτρο και υποδειγματική συνέπεια. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότες που διάβασα τα "Εκατό Χρόνια Μοναξιάς" (το βιβλίο με είχε συντροφέψει σε κάτι τετράωρες σκοπιές στο στρατό), αλλά παρακολουθώντας την εν λόγω σειρά, θυμήθηκα όλους τους λόγους για τους οποίους με είχε τόσο συναρπάσει η ανάγνωσή του. Αν η σειρά αποτελέσει αφορμή να ανακαλύψουν και νέοι αναγνώστες τα βιβλία του Μάρκες, τότε το κέρδος θα είναι ακόμα μεγαλύτερο.
Wicked: Τον τελευταίο μήνα, το hype με το Wicked είναι πράγματι εκκωφαντικό: αμέτρητα videos στο TikTok, πολυδάπανη διαφημιστική καμπάνια, αδυσώπητο merchandizing με τα πρόσωπα των δύο πρωταγωνιστριών και βεβαίως, εισπρακτικός θρίαμβος με εκατομμύρια εισιτήρια διεθνώς και θεατές που επιστρέφουν δεύτερη και τρίτη φορά στις αίθουσες για να το ξαναδούν. Είναι όμως δικαιολογημένος όλος αυτός ο ντόρος; Αξίζει πράγματι το Wicked τέτοιας προβολής και λατρείας;
Κατά τη γνώμη μου, απολύτως ναι. Είχα στ'αλήθεια πολύ καιρό να περάσω τόσο ωραία σε ταινία! Υπέροχες χορογραφίες, εξαιρετικές ερμηνείες (η Cynthia Erivo και η Ariana Grande θα χτυπήσουν σίγουρα υποψηφιότητες για Όσκαρ α' και β' γυναικείου ρόλου) και μία ευφάνταστη σκηνοθεσία που σε οδηγεί με καταιγιστικό ρυθμό από τη μία σκηνή στην επόμενη, χωρίς να σε αφήνει στιγμή να βαρεθείς. Το αποτέλεσμα είναι ένα χορταστικό υπερθέαμα με ανέλπιστο βάθος, που καταφέρνει να συζητήσει πλήθος θεμάτων -όπως ο ανταγωνισμός στις ανθρώπινες σχέσεις, η έπαρση και η απληστία, η αποδοχή της διαφορετικότητας, οι κίνδυνοι που συνδέονται με τον ολοκληρωτισμό- με πρωτότυπο τρόπο. Πέραν και πάνω από όλα τα παραπάνω, η μουσική και τα τραγούδια του Wicked, το κατατάσσουν -θαρρώ- σε ένα από τα κορυφαία κινηματογραφικά μιούζικαλς όλων των εποχών. Αν δεν το έχεις δει, σου συνιστώ να το κάνεις δώρο στον εαυτό σου. Και σπεύσε, ώστε αφενός να είσαι σε θέση να καταλάβεις γιατί θα πάρει τόσα Όσκαρς σε μερικούς μήνες και αφετέρου να είσαι προετοιμασμένος για το δεύτερο μέρος του που θα βγει στις αίθουσες στα τέλη του 2025.