Τώρα που άρχισε να πέφτει στα μονοψήφια η θερμοκρασία, προτείνω να το ξεχάσεις το ποδήλατο -εκτός αν θες να γίνεις κασάτος από το σκανδιναβικό ψύχος που καθόλου δεν αστειεύται μαζί σου. Για δε το αυτοκίνητο, δεν το συζητώ καημένε -η βενζίνη είναι πανάκριβη, οι θέσεις παρκαρίσματος δυσεύρετες και η ενοικίασή τους ασύμφορη. Χίλιες φορές λοιπόν με το μετρό, να γλιτώσεις την ενοχλητική βροχή, το χιόνι και τ'αγιάζι, να μη ρημάξει και το έρμο το πορτοφόλι σου.
Α, είναι εξαιρετική επιλογή το μετρό για τις μετακινήσεις σου εδώ στη Στοκχόλμη και θα με θυμηθείς! Και σχετικά γρήγορο είναι και πεντακάθαρο και απολύτως συνεπές. Με ακριβεια δευτερολέπτου.
Επίσης τα δρομολόγια είναι πυκνά και δυσκολα θα δεις φαινόμενα συνωστισμού. Τις περισσότερες φορές θα βρεις άνετα θέση να καθίσεις για να χαζολογήσεις στο κινητό σου ή να διαβάσεις το βιβλίο σου.
Καλά κι εκτιμητέα όλα ετούτα, μα σύντομα θα καταλάβεις πως άλλο είναι το μεγάλο του πλεονέκτημα που το καθιστά μοναδικό και διακριτό από άλλα αντίστοιχα μετρό ανά τον κόσμο: η αισθητική του.
Το λένε Tunnelbana και οι Σουηδοί το χαρακτηρίζουν υπερήφανα ως τη "μεγαλύτερη γκαλερί τέχνης του κόσμου".
Εκατό περίπου σταθμοί και 106 χιλιόμετρα δικτύου σε μία πόλη περίπου ενάμιση εκατομμυρίου κατοίκων, δεν θα το πεις λίγο. Παρά την ιδιαιτέρως δύσκολη γεωγραφία της πόλης (η Στοκχόλμη απλώνεται σε ένα πλήθος νησιών που συνδέονται με γέφυρες), το μετρό καλύπτει επαρκώς τις περισσότερες γειτονιές και σου επιτρέπει να μετακινηθείς σχεδόν παντού με αυτό.
Ίσως ο πιο εμβληματικός σταθμός είναι ο κεντρικός Τ-centralen με το χαρακτηριστικό βαθύ μπλε χρώμα να κυριαρχεί παντού και με εντυπωσιακές τοιχογραφίες.
Ας πούμε, σε μία εξ αυτών, θα δεις φιγούρες εργατών (διότι τελοσπάντων ήμεθα ή δεν ήμεθα σοσιαλιστικός παράδεισος;).
Αλλού, θα θαυμάσεις πιο απλά -αλλά εξίσου εντυπωσιακά- διακοσμητικά στοιχεία, όπως φυτά που σκαρφαλώνουν πάνω στους τοίχους και διπλώνουν στις οροφές.
Όπως έχεις ήδη παρατηρήσει, εκτός από τα δάπεδα, οι υπόλοιπες επιφάνειες είναι σαγρέ. Διότι σκέφθηκε ο Σουηδός, γιατί να τον τρίβουμε τον τοίχο και να τρώμε τα νύχια μας; Άστον έτσι ακατέργαστο, όπως τον παρέδωσε το μηχάνημα εκσκαφής και ανέδειξέ τον με έντονα χρώματα και κατάλληλους φωτισμούς να τελειώνουμε! Και πιο οικονομικά θα μας έρθει και πιο πρωτότυπο θα είναι το αποτέλεσμα.
Τώρα θα μου πεις, δεν είναι μόνο η αρχική ιδέα. Είναι και η τελική διαμόρφωση, η εμπνευσμένη επιλογή χρωμάτων, η καινοτομική αντίληψη.
Ναι, είναι όλα αυτά πράγματι που μπορεί να μετατρέψουν μία απλή πόρτα και ένα παράθυρο, σε καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Που να παραπέμπει και στον Μοντριάν.
Ένας από τους πιο φαντασμαγορικούς (και ιδιαίτερα αγαπημένους) είναι ο βαθυκόκκινος σταθμός στο Solna Centrum -που δεν είναι τόσο κεντρικά, αλλά αξίζει να πας και μόνο για τον εθαυμάσεις.
Το κόκκινο της φωτιάς που χύνεται στις επιφάνειες, σου δημιουργεί την πυρακτωμένη εντύπωση της λάβας.
Νιώθεις σα να είσαι ήρωας του Ιουλίου Βερν και έχεις κατέλθει στα έγκατα της γης.
Ή στη σπηλιά του δράκου, μη-χειρότερα!
Τη στιγμή που πλησιάζει το τρένο από μακριά με ταχύτητα, νομίζεις πως το ακούς το γιγάντιο ερπετό να βρυγχάται και να βγάζει φωτιές από τα ρουθούνια του!
Κάθε γωνία κρύβει μία έκπληξη, μια έξυπνη ιδέα, μία ευφάνταστη ανατροπή. Που σου κλείνει το μάτι και αποτελεί ευκαιρία να σκεφτείς μιαν ιδέα, να ανακαλέσεις μίαν ανάμνηση, να συνδυάσεις και να εμπνευστείς. Μία γκροτέσκα μορφή, μερικές ανέμελες πινελιές, ένα αναπάντεχο κουκλόσπιτο.
Άλλος σταθμός που μου αρέσει πολύ είναι ο επονομαζόμενος Stadium -που όπως καλά μαντεύεις, βρίσκεται όξω από το Στάδιο που είχε φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς της Στοκχόλμης, τώρα πρόσφατα, το 1912.
Εκεί, οι τοίχοι έχουν μπλε και κίτρινες διακοσμήσεις, ενώ σε πολλά σημεία, θα βρεις μεγάλα ανάγλυφα γράμματα. Όπως ετούτο το "Μ". Αν φταρνιστείς εδώ, δεν σου λέμε νούμερο, αλλά σου δείχνουμε απευθείας το γράμμα. Σε σκέφτεται η Μαριγώ.
Ή μήπως σε σκέφτεται ο Σούπερμαν;
Φυσικά, όταν έγιναν οι Ολυμπιακοί, μετρό δεν υπήρχε (κατασκευάστηκε πολύ αργότερα, το 1950). Αλλά τιμής ένεκεν δηλαδής, υπάρχει ωραιότατη αναμνηστική πλάκα, να πας να ποζάρεις δίπλα της, να έχεις να λες.
Τελευταία στάση, ο Kungstradgarden. Εδώ έχουμε πράσινο, κόκκινο και λευκό στα δάπεδα, αλλά μια ενδιαφέρουσα εικαστική πρόταση στους τοίχους.
Σε πολλά σημεία του σταθμού, εξέχουν διάφορα γλυπτά και ξεγελιέσαι πως βρίσκεσαι σε μία τεράστια γλυπτοθήκη. Ή σκιάζεσαι πως ζωντανεύουν οι τοίχοι και τρέχεις να μπεις σε κάνα τρένο να γλιτώσεις.
Κάθε φορά που μπαίνω στο Tunnelbana, επιβεβαιώνω πόσο σημαντική είναι η αισθητική στην καθημερινότητα των πολιτών. Πόσο αναζωογονητική, παρακινητική, αλλά και διδακτική είναι η συμβολή της. Διότι αν ζητούμενο είναι η καινοτομία και η δημιουργικότητα, η έμπνευση και η ψυχική υγεία, χρειάζεται να επενδύσεις στη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος που εξυψώνει.
Ίσως λοιπόν και να είναι ο καίριος παράγοντας η αισθητική.
Που μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά ή να καθηλώσει. Που μπορεί να εξευγενίσει ή να εξαχρειώσει. Θέτοντας τον πήχη σε μία κοινωνία. Καθορίζοντας τις επιλογές της. Χαράσσοντας την πορεία της. Ανοδικά ή καθοδικά στις κυλιόμενες σκάλες.
Ναι, εκεί ήθελα να καταλήξω. Φοβάμαι πως είναι βαθύτατα πρόβλημα αισθητικής αυτό που τόσο μας πληγώνει. Που μας ταλαιπωρεί, μας εξαγριώνει και μας υπονομεύει. Αν μάλιστα αδυνατούμε να το αντιληφθούμε και ως τέτοιο, αν αρνούμαστε ή δεν δυνάμεθα να το αντικρίσουμε τριγύρω μας ως τέτοιο, τότε το πρόβλημά μας είναι ακόμα οξύτερο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου