Ο Πύργος του Πατριαρχέα

Στο χωριό Προσήλιο της Μεσσηνίας είχα διαβάσει πως βρίσκεται ο λεγόμενος Πύργος του Πατριαρχέα, χαρακτηριστικός της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Μάνης. Σταμάτησα εκεί για έναν περίπατο και φωτογράφισα τον εν λόγω Πύργο χωρίς να γνωρίζω περισσότερες λεπτομέρειες.

Μια ευγενική κάτοικος του χωριού που με είδε να φωτογραφίζω, με χαιρέτισε, μου έπιασε την κουβέντα και μου αποκάλυψε πως πρόκειται πράγματι για τον Πατριαρχέα που ενέπνευσε τον Νίκο Καζαντζάκη να δημιουργήσει τον ομώνυμο προεστό στο βιβλίο ‘Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται’. 

Εντυπωσιασμένος, θυμήθηκα εκείνη τη σκηνή που ο Πατριαρχέας ήρθε σχεδόν στα χέρια με τον γερό-Λαδά όταν χωμένοι στη φυλακή από τον Αγά, άρχισαν να τρώγονται βγάζοντας ο ένας τ’ άπλυτα του άλλου στη φόρα. Θυμήθηκα και τον Μιχελή, τον καλοκάγαθο γιο του Πατριαρχέα που θέλησε ο αφελής να μοιράσει την περιουσία του πατέρα του, όταν εντέλει πέθανε ο Πατριαρχέας. Αλλά και τη δύστυχη Μαριορή (που όσοι θυμόμαστε την τηλεοπτική μεταφορά του βιβλίου το πάλαι ποτέ στην ΕΡΤ, την έχουμε ταυτίσει με την Κάτια Δανδουλάκη) ν’ αργοσβήνει από το χτικιό και ν’απαξιώνεται από τον Πατριαρχέα ως ανάξια σύντροφος για τον Μιχελή. Πόσες μυθιστορηματικές θύμησες ξύπνησε τούτος ο Πύργος! Πόσα πρόσωπα ξαναζωντάνεψε στη μνήμη μου!

Έμαθα κι αλλά για το Προσήλιο από την συνομιλήτριά μου. Ότι ως το 1956, διατηρούσε το σλαβικής προέλευσης όνομα ‘Λιασίνοβα’.  Ότι η σημερινή κεντρική του πλατεία πλακοστρώθηκε πάνω από το παλαιό νεκροταφείο (που από τη θέση των λειψάνων, λέγεται πως δεν ήταν χριστιανικό). Ότι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που δεσπόζει στο χωριό χτίστηκε στα ερείπια προγενέστερου ναού που’ταν αφιερωμένος στον Αη Δημήτρη. 

Ότι το χωριό ήταν κάποτες από τους μεγαλύτερους και πολυπληθέστερους οικισμούς της περιοχής, αλλά τώρα έχει απομείνει με μόλις καμιά εκατοστή μόνιμους κατοίκους.

Ότι το υπέροχο καμπαναριό κατέρρευσε πριν χρόνια και αποκαταστάθηκε ευτυχώς από το Υπουργείο Πολιτισμού. 

 

Και κάπως έτσι, μια απλή ολιγόλεπτη στάση μετατράπηκε σε κανονική γνωριμία και ειλικρινή συμπάθεια. Ακόμα και ο Πατριαρχέας λιγότερο απωθητικός μού φάνηκε -σαν κάτι παλιούς γνωστούς που μετά από καιρό, ξεχνάς τις αδυναμίες τους, διαγράφεις τις αγυρτείες τους και τους συγχωρνάς. Μόνο έτσι φωτίζεις και τα δικά σου τα σκοτάδια. Προσήλιο, δεν το είπαμε;