Αρχάνες

Στην Κρήτη άργησα να'ρθω. Πρώτη φορά στα τριάντα μου, όταν με έστειλαν για διήμερο μάθημα σε φοιτητές στο Ηράκλειο. Το πρώτο απόγευμα μετά την εισήγηση, σεργιάνησα λίγο την πόλη και παρότι ήμουν αρνητικά προκατειλημμένος από τα μύρια όσα είχα ακούσει να της σούρνουν, εγώ την εσυμπάθησα. 

Τη δεύτερη μέρα, επιβεβαιώνοντας πόσο φιλόξενοι είναι οι Κρητικοί, κάποιοι από τους συμμετέχοντες στο μάθημα, μου πρότειναν να με βολτάρουν με τ'αμάξι τους να δω και παραέξω. Μου'παν πως θα'τανε ντροπή να φύγω από το νησί, έχοντας δει μοναχά το Ηράκλειο.

Μετά από μία ευχάριστη διαδρομή ανάμεσα σε φορτωμένα αμπέλια και χρυσαφένια ελαιόδεντρα, φθάσαμε σε ετούτο το χωριό. Στις Αρχάνες.

Ο οικισμός είναι χτισμένος σε ύψωμα που στέκει στο βορειοανατολικό άκρο μίας εύφορης κοιλάδας. Κι είναι στ'αλήθεια προικισμένη η τοποθεσία του -εξού και κατοικείται απ'τα πανάρχαια χρόνια. Οι ανασκαφές έχουν αποκαλύψει εδώ ανάκτορο της Υστερομινωικής Εποχής με ωραιότατο διάκοσμο, ενώ έχει βρεθεί και σπουδαία νεκρόπολη με βασιλικό τάφο. 

Οι άνθρωποι που με συνόδευαν, μου μίλησαν με περηφάνια για τον οικισμό. Μου έδειξαν κάποια από τα σπίτια που έχουν διασωθεί από τον καιρό της Τουρκοκρατίας και ιδίως τα νεοκλασικά που οικοδομήθηκαν τον 19ο αιώνα, ακολουθώντας το αρχιτεκτονικό πρόταγμα της εποχής. 

Είναι θαυμάσια αυτά τα νεοκλασικά. 

Με τη συμμετρία τους, τα μαρμάρινα σκαλοπάτια, τα εντυπωσιακά κάγκελα και τις λιτές μα καλαίσθητες διακοσμήσεις τους.

Και βεβαίως με τα όμορφα και τολμηρά τους χρώματα. 

Που χαμογελούν στο ζεστό ήλιο που θερμαίνει τις προσόψεις τους.

Πολλά οικοδομήματα φέρουν στοιχεία και από την ενετοκρατία. Και όπως διαπίστωσα ήδη από εκείνη την πρώτη επίσκεψη, οι σύγχρονοι ιδιοκτήτες τους, φρόντισαν να τα ανακαινίσουν με σεβασμό και με επίγνωση. 

Καταφέρνοντας να διαφυλάξουν την ταυτότητα του οικισμού και να αναδείξουν τις ομορφιές του -εν αντιθέσει με πολλά άλλα μέρη στην Κρήτη όπου η καταστροφή που επήλθε τις τελευταίες δεκαετίες, είναι παροιμιώδης.

Ε λοιπόν, εκείνη η πρώτη γνωριμία με τις Αρχάνες, πολύ με είχε εντυπωσιάσει. Γι'αυτό και φρόντισα τις επόμενες φορές που βρέθηκα στο νησί, να επιστρέφω σε αυτές ξανά και ξανά. 

Για να περιπατήσω το μέρος με τη δική μου ρέγουλα, να το καταλάβω καλύτερα και να το φχαριστηθώ.

Ν'απολαύσω τον καφέ μου μετά συνοδείας γλυκού σε κάποιον από τους παραδοσιακούς καφενέδες, να τσιμπολογήσω κάνα μεζέ ή να χαζέψω τα καλόγουστα μαγαζάκια με τα τοπικά προϊόντα.

Και κυρίως ν'αναπνεύσω την ησυχία ενός μέρους γενναιόδωρου και νοικοκυρεμένου. Που συνδυάζει μερικά από τα πιο πολύτιμά μας υλικά. Σπανίζουν πια τέτοιες ανάσες.