Το πορτραίτο μιας Βουλγάρας

Πολλές φορές έχει τύχει να επισκεφθώ μουσεία και πινακοθήκες, για τα οποία δεν είχα υψηλές προσδοκίες, μα η εμπειρία έχει δείξει ότι ακόμα και στην πιο μικρή ή φαινομενικά ασήμαντη συλλογή, μπορεί να ανακαλύψει κανείς ενδιαφέροντα πράγματα και να μάθει ή να καταλάβει κάτι παραπάνω. Πάντοτε κερδισμένος βγαίνεις! Όπως αποδείχθηκε και στην Εθνική Πινακοθήκη της Βουλγαρίας, στο κέντρο της Σόφιας. Ο ένας λόγος της επίσκεψής μου (όπως σου εξήγησα σε προηγούμενη ανάρτηση) ήταν να ιδώ το εσωτερικό των παλαιών ανακτόρων, όπου είχαν ζήσει οι παρ'ολίγον τέσσερις Τσάροι της νεότερης Βουλγαρίας για τους οποίους είχα διαβάσει παλαιότερα αρκετά πράγματα. Ο έτερος όμως ήταν η περιέργειά μου για τα έργα των Βούλγαρων καλλιτεχνών, τη θεματολογία και τις τεχνικές τους. Εξού και είπα να σου αραδιάσω μερικά που μου έκαμαν εντύπωση.

Σαν ετούτο. Που απεικονίζει σκηνή από την βουλγαρική ύπαιθρο.

Ή αυτό το βάζο με τα λουλούδια.

Πολλοί από τους πίνακες ανήκουν στην κομμουνιστική περίοδο και είναι φανερά επηρεασμένοι από τον σοβιετικό μοντερνισμό. Αλλά διακρίνεις και τολμηρές παρεκτροπές.

Αρκετά είναι τα πορτραίτα ανδρών. Συνήθως αναδεικνύουν τη ρώμη του εργάτη, τον κάματο του γεωργού, την γενναιότητα του στρατιώτη.

Αλλά νομίζω πιο αφηγηματικά είναι εκείνα που απεικονίζουν γυναίκες.

Νεαρές, μεγαλύτερες, ηλικιωμένες. Διαφόρων εποχών και διαθέσεων. Προφίλ και ανφάς.  

Από ένα σημείο και μετά, άρχισα να εστιάζω αποκλειστικά σε εκείνες. Τις Βουλγάρες που με κοιτάζανε μέσα από τους πίνακες.  

Όπως ετούτη. Αυτοπροσωπογραφία της σπουδαίας Mariya Stolarova, από το 1961. Το ψάθινο καπέλο, το καρό φόρεμα, η κατακόκκινη καρέκλα. Θα μπορούσε και να'τανε Βαν Γκογκ.

Αυτή είναι η Maria Kalyandzhieva. Έργο του Bencho Obreshkov. Με πιο φολκορική αμφίεση. Έργο του 1940.

Μία γυναίκα δίχως όνομα και έτος. Του Stoyan Venev. Θα μπορούσε να είναι μια θεία ή μια εξαδέλφη. Θα μπορούσε να είναι και μία μαμά. Με αυτή την έκφραση της φροντίδας. Να στρώσω το τραπέζι να φάμε. Να σου ψήσω έναν καφέ. Να σου σιδερώσω και το καλό σου το πουκάμισο για αύριο.

Γυμνό. Πάλι του Venev. Σαν χάλκινη φιγούρα. Σαν άγαλμα του πάθους.

Ακόμα ένα πορτραίτο γυναίκας, του 1932. Η πινακίδα δεν έλεγε καλλιτέχνη. Το βλέμμα απροσδιόριστο. Προσπάθησα να καταλάβω το ύφος της. Υπαινικτικό, αγανακτισμένο, ειρωνικό, επικριτικό, αινιγματικό, ίσως και λίγο σαλεμένο. Μετά από ώρα, κατέληξα πως είναι βλέμμα παραίτησης. "Ας γίνει ό,τι είναι να γίνει, να τελειώνουμε". 

Ο συγγραφέας Stoyan Daskalov και η σύζυγός του, ποιήτρια Liana Daskalova, 1962. Του Zlatu Boyadzhiev. Εκείνος πιο απόμακρος και ιδεαλιστής, εκείνη πιο αποφασιστική και σίγουρη -νομίζω πως μαντεύω ποιος έκαμε κουμάντο στο σπίτι. 

Κάρμεν, 1959. Επίσης του Boyadzhiev. Η αγάπη είναι ένα ανυπότακτο πουλί.

Γυναικείο πορτραίτο του Tseno Todorov. Πιο απλανές. Σαν να κοιτάζει, αλλά να μην βλέπει. Σαν να έχει αποφασίσει την απόσταση. Σαν να έχει επιλέξει τη σιωπή.

Πολύ τις συμπάθησα αυτές τις γυναίκες. Νομίζω θα είχαν ενδιαφέρουσες ιστορίες να πουν. Ίσως και δύσκολες καθημερινότητες. Αλλά να που βρέθηκαν εδώ, ως νέες κάτοικοι των πρώην ανακτόρων. Μετά τους Αλέξανδρους και τους Φερδινάνδους, ήρθαν εκείνες εντέλει να μακροημερεύσουν στις αίθουσες του παλατιού τους.