Ραμαντάν Λουμπούρ

Αυτό που έχεις στο μυαλό σου, καλά θα κάμεις να το ξεχάσεις! Δεν πρόκειται να κάτσουμε για φαγητό, όσο κι αν γκρινιάζεις πως λιμοκτονείς! Και μην καμώνεσαι πως τάχα-μου είσαι στα πρόθυρα της λιποθυμιάς, διότι σε είδα τί περιδρόμιασες πάλι εψές το βράδυ. 

Και τελοσπάντων, βλέπεις άλλον άνθρωπο να τρώει εδώ πέρα; Κανέναν και πουθενά! Θέλεις να μας περάσουνε για τίποτις άπιστους και νάχουμε ντράβαλα; Μα τώρα βρήκε να σου'ρθει εσένα η υπογλυκαιμία; Ορίστε, θα σου αγοράσω από ετούτα τα ωραιότατα παραδοσιακά γλυκάκια κι όταν με το καλό νυχτώσει, μπορείς να τα βάλεις κάτω ν'αναστενάξουν οι θερμίδες.

Αφού το ξεύρεις ότι κατά τη διάρκεια του Ραμαντάν, εφαρμόζεται αυστηρή νηστεία από την ανατολή ως τη δύση του ηλίου -γιατί κάμεις κόνξες; Εσύ δεν ήσουν άλλωστε που διαμαρτυρόσουν πως έχει κολλήσει η ζυγαριά και δεν μπορείς να χάσεις εκείνα τα κιλάκια που έβαλες τους τελευταίους μήνες; Εσύ δεν μου μνημόνευες κείνα τα άρθρα περί διαλειμματικής νηστείας που είναι ο πιο τρέντι τρόπος για να αποκτήσεις κορμί για παραλία; Ορίστε η ευκαιρία σου!

Βρισκόμαστε στην πρωτεύουσα της Μαλαισίας, την Κουάλα Λουμπούρ. Και επειδής τελειώνει αυτές τις ημέρες το Ραμαντάν, είπα να σε βγάλω μία βόλτα στην αγορά για μερικά σίζοναλ ψώνια. Παρότι διαθέτουμε κάμποσα μολς με τις μεγάλες διεθνείς φίρμες, λόγω της περίστασης, αποφάσισα να τριγυρίσουμε σε πιο παραδοσιακές γειτονιές για μία γεύση αυθεντικότερης τοπικής κουλτούρας. Εξού και ήρθαμε στο Τζακέλ Μολ, τον παράδεισο της μαντίλας και της κελεμπίας.

Η οικογένεια Τζακέλ ασκεί το επάγγελμα εδώ και δεκαετίες και σούχει στήσει εδώ ένα πολυόροφο κατάστημα υπερπαραγωγή, που ανταποκρίνεται στα πιο τρελά όνειρα της ντελικάτης και κομψευάμενης μουσουλμάνας.

Συνολάκια κεντημένα στο χέρι με δαντελωτά τελειώματα, κομψά μανικάκια, ανάλαφρα σχέδια και πιέτες, που καλύπτουν με φροντίδα την κάθε σπιθαμή του σώματος και αφήνουν ακάλυπτα μονάχα τα άκρα των χεριών και των ποδιών.

Αλλά και υπέροχες μαντίλες, στο κοραλί, στο βυσσινί, στο κυπαρισσί. Σε μία σχεδόν ανεξάντλητη γκάμα χρωμάτων και σχεδίων. Μαντίλες που εφαρμόζουν με τρόπο, καλύπτοντας απολύτως τα μαλλιά και αναδεικνύοντας τα χαρακτηριστικά του γυναικείου προσώπου.

Βεβαίως, εντελώς μεταξύ μας, αν περιμένεις να συναντήσεις στο δρόμο, χαμογελαστές και πεντάμορφες Μαλαισιανές, ενδεδυμένες με τέτοια μετάξια, θα μείνεις μάλλον με την όρεξη -κι είσαι και πεινασμένος άνθρωπος. 

Σκόπιμα σε ξεκίνησα από τις πολυτέλειες για να σε προσγειώσω μετά στην πραγματικότητα της καθημερινότητας.

Διότι καλό και άγιο το Τζακέλ Μολ, αλλά κατά τη διάρκεια του Ραμαντάν, αλλού χτυπάει η καρδιά της αγοράς.

Εδώ στο κέντρο της πόλης, στα όρια μεταξύ της Jalan Masjid India (της περιοχής δηλαδής που μένει η πολυπληθής ινδική κοινότητα) και της Jalan Tuanku Abdul Rahman, κάτω από τις θεόρατες πολυκατοικίες που μοιάζουν με φωλιές τερμητών, στήνεται ένα από τα μεγαλύτερα υπαίθρια παζάρια. Που λειτουργεί όλη την περίοδο του Ραμαντάν, προσφέροντας διαφόρων ειδών καλούδια.

Παρότι ο μεγάλος συνωστισμός παρατηρείται μετά τη δύση του ηλίου -όταν δηλαδή ξεκινάει η κατανάλωση φαγητού- εγώ σε έφερα από νωρίς για να αποφύγουμε την πολυκοσμία και να ψωνίσουμε με την άνεσή μας.

Τί σε προβληματίζει στο μανικάκι; Α, κατάλαβα: η ζέστη! Δυστυχώς για εσένα, υπέροχη αναγνώστρια, η θρησκεία δεν κάμει εκπτώσεις με τας εποχάς, επομένως θα πρέπει να εξοικειωθείς με την ιδέα της πλήρους αμφίεσης καθ'όλη τη διάρκεια του χρόνου. Για πολύ κακή σου τύχη, βρισκόμαστε κοντά στον Ισημερινό, επομένως ζέστες θα νιώσεις, ψύχρες μήτε στα όνειρά σου. Στη Μαλαισία η μόνη εναλλαγή που έχουμε είναι ανάμεσα στην πολύ ζέστη και τον καύσωνα και με δεδομένη τη θρησκεία, θα σου πρότεινα ένα καλό ινβέρτερ.

Θέλεις να δοκιμάσεις αυτό το κόκκινο που είναι κάπως πιο χτυπητό; Αλλά και το από πίσω, το μπλεδάκι θα σου πηγαίνει φίνα! Οι τιμές είναι εξαιρετικά προσιτές -αν σου αρέσουν, να τα πάρεις και τα δύο νάχεις να συναλλάζεις.

Τουλάχιστον εδώ στη Μαλαισία -και εν αντιθέσει με τις πιο σκληροπυρηνικές μουσουλμανικές χώρες του Κόλπου- δεν επιβάλλεται η ισοπεδωτική μονοτονία του μαύρου και υπάρχουν αρκετές πολύχρωμες επιλογές. Βεβαίως, τα ακόμα πιο πλουμιστά σχέδια απευθύνονται σε άλλες εθνότητες που ζουν εδώ (κυρίως στις Ινδές), επομένως μην ξεθαρρεύεις.

Παρότι μουσουλμανική, η Μαλαισία παραμένει αρκετά ασιατική -επομένως το εμπριμέ θα το συναντήσεις σε μεγάλη έκταση και θα το εκτιμήσεις κιόλας, δεδομένης της κατάστασης. Στα δύο, το τρίτο δώρο; Τελειώνει σε λίγες μέρες το Ραμαντάν και αρχίσανε οι προσφορές των εμπόρων.

Κάτι ήξευρε η Νουρούλ και επέμενε να έρθουνε με την εξαδέλφη της την Χουσνά, προς το τέλος του μήνα για πραγματικά καλές τιμές. 

Η Σαριφάχ από την άλλη αναρωτιέται αν μπορεί να συνδυάσει κάτι κοραλί γυαλιά που έχει με αυτή την ωραία κελεμπία με τους κρίκους για να κάμει αίσθηση σε μία επίσκεψη πούχει να πάει την επόμενη εβδομάδα.

Πώς να το θέσω ώστε να μην ακουστεί άκομψο και πικρό; Ε λοιπόν, θα το πω και η μισή ντροπή δική σου: οι Μαλαισιανές δεν είναι ιδιαιτέρως όμορφες -εννοώ, με τα αισθητικά πρότυπα που έχουμε στη Δύση. Και δεν αναφέρομαι μόνο στα φυσικά χαρακτηριστικά, αλλά στην όλη εμφάνιση που στερείται της παραμικρής υποψίας ερωτισμού.

Χωρίς τη χρήση καλλυντικών και μακιγιάζ, χωρίς την αξιοποίηση πιο κομψών ρούχων και βεβαίως χωρίς τη φροντίδα για το σώμα (η άθληση για τις γυναίκες γενικά απαγορεύεται στον μουσουλμανικό κόσμο), πολλές Μαλαισιανές μοιάζουν με φιγούρες κάπως ουδέτερες. Καδραρισμένες μέσα σε στρώματα υφάσματος, ανέκφραστες ή σκυθρωπές, απέχουν πολύ από τα πρότυπα ομορφιάς που τουλάχιστον εμείς έχουμε συνηθίσει. Βεβαίως όπως καλά γνωρίζεις, η συζήτηση περί αισθητικής υποτάσσεται σε υποκειμενισμούς και κοινωνικά πλαίσια αναφοράς. Και εξάλλου η εμφάνιση δεν είναι το πρωτεύον.

Να όμως που με έναν τρόπο γίνεται κομμάτι της συζήτησης, όταν έρχεται η θρησκεία και την προσδιορίζει απολύτως. Να που καθίσταται σημαντική, όταν έρχονται τα μη και τα πρέπει να της επιβληθούν. 

Θα πεις, μα καλά, είναι προτιμότερα τα πρότυπα που επιβάλλει το μάρκετινγκ ή η μόδα στη Δύση; Είναι καλύτερος ο ναρκισσισμός της εικόνας που μπορεί να επισκιάσει την (όποια) ουσία, να πληγώσει την αυτοεκτίμηση ή να ενθαρρύνει μία αφελή και επιφανειακή προσέγγιση στα πράγματα; Είναι ενδιαφέρουσα, αλλά σύνθετη η συζήτηση αυτή και δεν είναι της παρούσης.

Πράγματι, οι Μαλαισιανές είναι αγέλαστες και απρόσιτες. Όσο περισσότερο όμως τις παρατηρείς, τόσο περισσότερο τις καταλαβαίνεις. Έτσι όπως τις βλέπεις να ψωνίζουν με συστολή και διπλομετρώντας τα νομίσματα στο πορτοφόλι τους. 

Ή να περιμένουν με καρτερία τις πελάτισσες στα μικρά τους καταστήματα, πίσω από πολύχρωμα ρούχα ή τόπια υφάσματος.

Ή να μοχθούν σε μία καρέκλα για ατελείωτες ώρες, επαναλαμβάνοντας μία συγκεκριμένη εργασία για όλη τους τη ζωή.

Ή να ξαποσταίνουν αποκαμωμένες σε μία καρέκλα μέσα στη ζέστη του απομεσήμερου. Πάντα τυλιγμένες και σχεδόν μόνιμα ανέκφραστες.

Αλλά ας επανέλθουμε στα περί Ραμαντάν, διότι οφείλω να σου εξηγήσω τα βασικά μην πας και κάμεις του κεφαλιού σου. Λοιπόν, όσο ο ήλιος είναι στον ουρανό, θα πρέπει να απέχεις ουχί μόνον από το φαγητό, αλλά και από το νερό και κάθε είδους πιοτό.

Μήτε το κάπνισμα επιτρέπεται, μήτε τα αρώματα (για τα φρουφρού δεν ξεύρω, βρες έναν ιμάμη και ρώτα!).

Εννοείται ότι δεν επιτρέπεται το φίκι-φίκι. Καλά να με συγχωρείς, εσύ μούχεις πάρει το κεφάλι ότι υποφέρεις και θα σε χάσουμε από την πείνα και τώρα ξαφνικά έχεις αντοχές για τσιλιμπουρδίσματα; Α δεν τρώγεσαι -κι αργεί να δύσει και ο ήλιος!

Τέλοσπάντων, να θεωρείς εαυτόν τυχερό που περνάμε το Ραμαντάν στην Μαλαισία και όχι σε κανένα βορειότερο μέρος, διότι εδώ τουλάχιστον η μέρα διαρκεί δεκατέσσερις με δεκαπέντε ώρες αυτήν την περίοδο. Ενώ αν είσαι μουσουλμάνος που διαβιεί στη βόρεια Νορβηγία ας πούμε, θα πρέπει να αντέξεις το εικοσάωρο της νηστείας καθ'όλη τη διάρκεια της ατελείωτης σκανδιναβικής ημέρας και να σε δω πόσα μπιτόνια νερό θα κατεβάσεις όταν επιτέλους δύσει ο ήλιος κατά τις δώδεκα το βράδυ.

Το Ραμαντάν βεβαίως δεν περιορίζεται στην αποχή και τη νηστεία, αλλά συνοδεύεται και από σημαντικούς κανόνες πνευματικής άσκησης. Απαγορεύεται για παράδειγμα το ψέμα, το κουτσομπολιό και η εξαπάτηση. Αν είσαι Έλληνας πολιτικός ή πανελίστας μεσημεριανής εκπομπής, την πάτησες.

Επίσης, ουχί απλώς ενθαρρύνεται, αλλά επιβάλλεται η τέλεση καλών πράξεων και η φιλευσπλαχνία προς τους αδύναμους και τους όσους χρειάζονται βοήθεια. Η ετήσια "Ζακάτ", η υποχρεωτική δηλαδής ελεημοσύνη προς τους φτωχούς και τους παθόντες κατά τη διάρκεια του Ραμαντάν, αποτελεί μία υπενθύμιση για αλληλεγγύη και έγνοια για τους άλλους.

Προφανώς και χρειάζεται κανείς να μελετήσει τη θρησκεία για να αποκωδικοποιήσει χώρες σαν ετούτη. Διότι μόνον έτσι μπορεί να ερμηνεύσει τις κοινωνικές πρακτικές που έχουν δομηθεί επί των θρησκευτικών αξιών και παραδόσεων. Όπως όλες οι θρησκείες, ο μουσουλμανισμός -στις διάφορες εκδοχές του- συνιστά μία απόπειρα σταθεροποιητικού μηχανισμού, μέσω ενός -σκόπιμα ηθοπλαστικού- κώδικα συμπεριφορών.

Αλλά δεν έχουμε πολύ ώρα ακόμα μέχρι το Ιφτάρ, το γεύμα δηλαδή μετά τη δύση του ηλίου. Και μπορεί να είδαμε κάμποσες μαντίλες και κελεμπίες για εσέ αγαπημένη αναγνώστρια, μα θαρρώ πως δεν πρέπει να αφήσουμε παραπονούμενο και εσέ τον αγαπημένο αναγνώστη. Τι λες για αυτήν την ωραιοτάτη λευκή ολόσωμη κελεμπία με την υπογραφή του Ρεμί Ισακ; Απλή, μίνιμαλ και επώνυμη.

Αν πάλι είσαι πιο μονδέρνος και νεανίζεις, σου προτείνω βαθύ μωβ πουκάμισο με δαντελωτό ρούχο για τα πόδια. Το σετ ολοκληρώνεται με πλεχτό φέσι για το κεφάλι.

Η ανδρική αμφίεση εδώ στη Μαλαισία δεν περιλαμβάνει παντελόνια και κοστούμια, αλλά ρούχα από σατέν και μετάξι που κουμπώνουν ή τυλίγονται γύρω από τη μέση. Αυτά τα "Μπαζού Μπατίκ" και τα "Μπαζού Μελαγιού" φοριούνται σχεδόν από όλους κατά τη διάρκεια του Ραμαντάν.

Σε συνδυασμό με τα φεσάκια που βάζουν όλοι στα κεφάλια τους όταν πηγαίνουν στο τζαμί -και φορούν καθ'όλη τη διάρκεια της ημέρας οι πιο ηλικιωμένοι.

Τελευταία στάση για ολοκλήρωση του γκρούμινγκ; Το κουρείο! Ευτυχώς για τους άντρες, τα κουρεία είναι κανονικά μαγαζιά στο ισόγειο των κτηρίων και δεν βρίσκονται "κρυμμένα" στους απάνω ορόφους, όπως συμβαίνει με τα γυναικεία κομμωτήρια.

Βλέπεις οι γυναίκες δεν μπορούν να δείχνουν δημοσίως τα μαλλιά τους (πόσο μάλλον να τα κουρεύουν), επομένως οι δικοί τους χώροι καλλωπισμού δεν πρέπει να είναι εκτεθειμένοι σε γενική θέα.

Η σελήνη του Μαϊου σηματοδοτεί το τέλος του Ραμαντάν για τον μουσουλμανικό κόσμο. Περιλαμβανομένης της Μαλαισίας. Μιας χώρας που δεν είναι αραβική και που έχει μεγαλύτερη φυλετική συγγένεια με την Ταϊλάνδη ή την Καμπότζη, παρά με την Αίγυπτο ή τη Σαουδική Αραβία. 

Αλλά η ιστορία, τα έφερε με τρόπο που το Ισλάμ εγκαταστάθηκε εδώ ως η κυρίαρχη θρησκεία. Αρχικά, μέσω Αράβων του Κόλπου που συναλλάσσονταν με τον τοπικό πληθυσμό τον 7ο αιώνα μ.Χ. Και ύστερα, τον 12ο αιώνα, μέσω Ινδών μουσουλμάνων εμπόρων που δίδαξαν την πίστη τους στον τότε άρχοντα της Μαλαισίας, ο οποίος την ασπάστηκε και την διέδωσε στην επικράτεια του βασιλείου του.

Αν θαρρείς πως είσαι οι επιλογές σου, έχεις μόνο εν μέρει δίκιο. Σε έχουν ορίσει αναγκαστικά και οι επιλογές μυριάδων άλλων ανθρώπων και συγκυριών μέσα στο ρου γενεών, οικονομικών συστημάτων, κοινωνικών πρακτικών, θρησκευτικών επιλογών και ιστορικών εξελίξεων. Είσαι και το αποτέλεσμά τους. 

Ο τρόπος σκέψης μας, οι καθημερινές μας συνήθειες, η αντίληψή μας για τον κόσμο είναι απότοκα σύνθετων κοινωνικών διεργασιών. Είτε φοράμε τζιν παντελόνια, είτε καλύπτουμε το κεφάλι μας με φέσια και μαντίλες. Και ναι, εσύ μπορείς να ανοίξεις το ψυγείο ό,τι ώρα θέλεις αυτήν την περίοδο -ο δικός σου Θεός (αν έχεις) μπορεί και να στο συγχωρέσει. Για τη ζυγαριά πάλι, όρκο δεν παίρνω. 

Στο ζύγι κρίνονται άλλωστε τα πάντα.