Θα αρχίσω από τα καλά. Πρώτον, επιτέλους! Η Μαρία Κάλλας είναι αναμφισβήτητα η πιο διάσημη ελληνίδα του 20ου αιώνα και η ολιγωρία τόσων δεκαετιών αναφορικά με την απόδοση τιμής στο όνομα και τη μνήμη της, είναι αδικαιολόγητη. Η πολυκατοικία επί της Πατησίων, όπου πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής της, παραμένει ρημαγμένη και ρυπαρή, κανένας βασικός δρόμος ή πλατεία της πόλης (ή γενικά της χώρας) δεν φέρει το όνομά της, καμία συστηματική προσπάθεια δεν έχει γίνει για να συνδεθεί η -διαχρονικά ισχυρή- εικόνα της με την Ελλάδα.
Από όπου κι αν το πιάσεις, είναι ντροπή!
Επομένως τα εγκαίνια ενός μουσείου αφιερωμένου στη Μαρία Κάλλας αποτελούν σε κάθε περίπτωση, θετική είδηση. Και μπράβο στον Δήμο Αθηναίων που πήρε τη σχετική πρωτοβουλία και προχώρησε σχετικά γρήγορα στην υλοποίηση του έργου.
Το δεύτερο θετικό είναι η θέση του μουσείου. Σε κεντρικότατο σημείο, απέναντι από τη Μητρόπολη Αθηνών. Και σε ωραιότατο κτήριο που επισκευάστηκε και αναδιαμορφώθηκε προκειμένου να φιλοξενήσει την έκθεση. Νομίζω ότι η συγκεκριμένη θέση τοποθετεί το μουσείο αυτομάτως στις διαδρομές των τουριστών και λογικά, θα προσελκύσει αρκετούς ξένους επισκέπτες.
Το τρίτο θετικό είναι η προφανής δουλειά που έγινε σε όρους μάρκετινγκ. Το μουσείο έχει ένα ενδιαφέρον λογότυπο, διαθέτει ωραιότατο καφέ και κατάστημα με καλόγουστα προϊόντα που αφορούν την Κάλλας (cds, βιβλία κ.λπ.) και έχει αρχίσει να διαφημίζεται, αξιοποιώντας τα social media αλλά και το word-of-mouth.
Αλλά κάπου εδώ, μου σώνονται τα θετικά και θα μου επιτρέψεις -έτσι μεταξύ μας- να γίνω κάπως πιο κριτικός.
Η έκθεση είναι μικρή. Το κατανοώ ότι δεν είναι εύκολο να συγκεντρωθεί μεγαλύτερος αριθμός αντικειμένων της, αλλά θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν καλύτερα φωτογραφίες, σκηνικά από όπερες (έστω και ως διοράματα) ή προβολές.
Έχω βρεθεί ανά τον κόσμο σε πολλά μουσεία που στερούνται μεγάλης έκθεσης με πρωτότυπα αντικείμενα και -παρά τις αρκετές ενστάσεις μου- έχω αναγνωρίσει την ικανότητα κάποιων εξ αυτών να στήσουν ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα, χρησιμοποιώντας πιο έμμεσους τρόπους αφήγησης.
Νιώθω λοιπόν ότι εν προκειμένω, υπήρχε μεγάλο περιθώριο για πιο ευφάνταστη παρουσίαση. Ειδικά η "εμπειρία Μαρίας Κάλλας" στον δεύτερο όροφο, που στηρίζεται στην ακρόαση της ηχογραφημένης φωνής της, δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά σε μία -κάπως φτηνή- σκηνογραφία. Ειδικά σήμερα και με δεδομένα τα μέσα που διαθέτουμε, θα έπρεπε να αξιοποιείται η σύγχρονη τεχνολογία με προβολή της εικόνας της ως ολόγραμμα ή έστω με προβολή σκηνών από τις εμβληματικές της παραστάσεις σε γιγαντοοθόνες.
Και τέλος, το πιο ουσιαστικό: βρήκα τη μουσειακή αφήγηση -κι ας μου επιτραπεί να το πω- κάπως απλοϊκή. Ίσως ικανή για ένα κοινό που δεν γνωρίζει καλά την Κάλλας, αλλά σίγουρα ανεπαρκές για τους λάτρεις της όπερας και τους γνώστες της ζωής και της καριέρας της. Σε αυτούς τους τελευταίους, δεν έχει να πει απολύτως τίποτα το νέο Μουσείο. Τουναντίον, τους απωθεί με τον επιδερμικό τρόπο προσέγγισής του.
Χρειάζονταν περισσότερες λεπτομέρειες, μεγαλύτερη έμφαση στα πρώτα της χρόνια στην Ελλάδα και στις παραστάσεις της εδώ, εξιστόρηση συμβάντων που δεν ξέρει το ευρύ κοινό και θα μπορούσαν να σκιαγραφήσουν καλύτερα τον ψυχισμό και την προσωπικότητά της.
Ναι, χρειαζόταν κάτι πιο βαθύ και πιο ουσιαστικό. Θα τολμήσω να πω, κάτι πιο συναισθηματικό. Και σίγουρα πιο μελετημένο, διότι οι (αρκετές) ανακρίβειες και παραλείψεις στις λεζάντες, έχουν ήδη δημιουργήσει σούσουρο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ναι, υπάρχει και το αρνητικό word-of-mouth που καραδωκεί.
Για να μην με κακοχαρακτηρίσεις και με πεις στρυφνό και δύστροπο, θα μείνω προς το παρόν στα θετικά. Κι ας θεωρώ αδικαιολόγητες τις προχειρότητες που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί. Κι ας εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτό το μουσείο έπρεπε να γίνει στην Πατησίων, στην πολυκατοικία που μεγάλωσε η Κάλλας -όπου θα υπήρχαν μεγαλύτεροι χώροι για κάτι ίσως πιο ολοκληρωμένο. Παρότι η Μητροπόλεως είναι αναντίρρητα πιο κεντρικός (και ευπρεπισμένος) δρόμος, ένα κτήριο που συνδέεται βιωματικά με την Κάλλας και που άλλωστε είναι δύο βήματα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, έχει άλλο ειδικό βάρος.
Εν πάσει περιπτώσει, ελπίζω ειλικρινά το εγχείρημα να αποδειχθεί επιτυχημένο.
Τόσο σε όρους επισκεψιμότητας, όσο και ως αφορμή για περισσότερες πρωτοβουλίες απόδοσης τιμής στην κορυφαία μας σοπράνο.
Που η φωνή της παραμένει μία από τις πιο πλούσιες αισθητικές εμπειρίες που έχει την ευτυχία κανείς να απολαύσει σε ετούτη τη ζωή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου