Βασιλικό Καρναβάλι

Αν θέλεις να βραχυκυκλώσεις έναν φίλο σου, μπορείς να τον ρωτήσεις πώς λέγονται οι κάτοικοι της Βασιλείας. Ναι, εκείνης της ελβετικής πόλης που βρίσκεται στα σύνορα με Γερμανία και Γαλλία, ακουμπισμένη στις όχθες του Ρήνου. Ας το πάρει το ποτάμι, τους λέμε "Βασιλείς" ή "Βασιλιώτες" -αν και προσωπικώς προτιμώ το πρώτο που φέρνει περισσότερο σε γαλαζοαίματο και δίνει μία εσάνς αριστοκρατίας. 

Και τώρα η (gender-specific) ερώτηση του ενός εκατομμυρίου (ελβετικών λιρών): αν οι άρρενες κάτοικοι της πόλης λέγονται "Βασιλείς", πώς λέγονται οι γυναίκες κάτοικοι; Εδώ σε θέλω, στα δύσκολα, για να μην μας κάνεις τον καμπόσο με εκείνο το δεκαεννιάρι που είχες στα φιλολογικά.

 

Ε λοιπόν τις λένε "Βασιλείδες" ή "Βασιλιώτισσες". Αλλά και "Βασίλισσες" να απάντησες, πάλι μέσα είσαι. Τουλάχιστον αυτή τη συγκεκριμένη περίοδο του χρόνου. Που η πόλη φοράει πλουμιστές στολές και πράγματι κυκλοφορούν στους δρόμους κάμποσες Βασίλισσες. Του Καρναβαλιού, εν προκειμένω. 

Μα καλά, δεν μπήκαμε στη Σαρακοστή; Δεν μάζεψες το κονφετί και τη σερπαντίνα; Δεν ορκίστηκες ότι δεν θα ξαναχορέψεις ποτέ το κετελαπόγκο; Δεν διέγραψες εκείνες τις -διόλου κολακευτικές- φωτογραφίες από το πάρτι μασκέ που χόρευες Φουρέιρα απάνω στο τραπέζι ντυμένος ουρακοτάγκος, παρέα με εκείνη τη φίλη που είχε ντυθεί μπανάνα; Πόσο άκυρη είναι λοιπόν η συζήτηση περί καρναβαλιού;  

Καθόλου άκυρη. Διότι εμείς εδώ είμαστε Ελβετοί, έχουμε το ακαταλόγιστο. Και προγραμματίζουμε τους τριήμερους καρναβαλικούς εορτασμούς μας εντός της Σαρακοστής, γούστο μας και καπέλο μας. 

Συγκεκριμένα, φαντεζί ροζ καπέλο μας!

Βεβαίως όταν εσύ σκέφτεσαι το καρναβάλι, ο νους σου πηγαίνει σε κανένα εξωτικό Ρίο, σε καμία ντελικάτη Βενετία ή -αν έχεις χαμηλότερο μπάτζετ- σε φθάνει ως την Πάτρα, μην σου πω οριακά ως το Μοσχάτο. Ο συνειρμός δύσκολα σε οδηγεί στην Ελβετία και δη στη συγκεκριμένη πόλη της, που τελοσπάντων -θα το θέσω ευγενικά και κόσμια- δεν το καίει εύκολα το πελεκούδι.

Αλλά μάλλον θα σε εκπλήξω, λέγοντάς σου ότι η Βασιλεία εορτάζει με μεγάλο ενθουσιασμό και μπρίο το καρναβάλι της, το οποίο αποκαλείται "Basler Fasnacht" και έχει καταχωρηθεί στη λίστα άυλης κληρονομιάς της UNESCO. 

Ε λοιπόν, θα σου το ομολογήσω ότι εμένα οι Απόκριες, καθόλου δεν μου αρέσουν. Η πιο πρόσφατη περίσταση που φόρεσα στολή, ήταν όταν ντύθηκα φαντάρος στο στρατό. Και αν αναφέρεσαι αποκλειστικώς σε μεταμφίεση, τελευταία φορά ήταν όταν ήμουν νήπιο και μου είχαν φορέσει πειθαναγκαστικά μία πράσινη στολή που θεωρητικά παρέπεμπε στον Ρομπέν των Δασών, αλλά άνετα την πέρναγες και για βάτραχο. Ειδικά από τη στιγμή που αντάλλαξα το τόξο μου με τον μικρό Γιαννάκη προκειμένου να αποκτήσω ως αντιστάθμισμα μία πολύ κουλ λαστιχένια ακρίδα, ήταν πρακτικά αδύνατο να πείσω ως Ρομπέν και με αποδέχτηκα ως Κέρμιτ. 

Αλλά επειδή έχουν περάσει χρόνια από εκείνη την τραυματική εμπειρία, είπα εν προκειμένω να προσπεράσω τις επιφυλάξεις μου περί Αποκρεών και να παρακολουθήσω τους εορτασμούς στους δρόμους της πόλης, απολαμβάνοντας όσο μπορούσα περισσότερο την αλέγκρα ατμόσφαιρα. 

Οι παρελάσεις εδώ δεν έχουν άρματα-υπερπαραγωγές, αλλά περιλαμβάνουν κυρίως ομάδες μεταμφιεσμένων που ονομάζονται "κλίκεs". Κάθε κλίκα φοράει τις στολές της, παίζει τη μουσική της και πετάει διάφορα πράγματα στους παριστάμενους.

Στην καλύτερη περίπτωση, μπορεί να σου πετάξουν καραμέλες, σοκολάτες και γλυκά. Στη χειρότερη, να σε ραντίσουν με κιλά κονφετί και να σε κάμνουν αγνώριστο. 

Κάποιοι από τους καρναβαλιστές είναι τόσο επιθετικοί με το άτιμο το κονφετί που νομίζεις ότι έχουν προηγούμενα μαζί σου και θέλουν να σε ξεκάνουν με δαύτο. Ίσως είναι και αυτή η συσσωρευμένη οργή του Ελβετού που'χει πλαντάξει από την απερίγραπτη ευημερία, έχει χολεριαστεί από την ακατάπαυστη ηρεμία και έχει πλήξει από την υπερβολική ασφάλεια. 

Προς έκπληξή σου πάντως, θα διαπιστώσεις ότι πετάνε και άλλα αντικείμενα: πορτοκάλια, μήλα, είδη μαναβικής! Αν είσαι ψηλός, γίνεσαι εύκολος στόχος για κολοκυθάκια, μελιτζάνες ή κρεμμύδια και πριν το καταλάβεις, έχει γίνει η μούρη σου μπριάμ. Αν είσαι επιτήδειος και βαλθείς να μαζεύεις όλα τα ζαρζαβατικά, δεν χρειάζεται να πας λαϊκή αυτή την εβδομάδα. 

Αν πάλι είσαι κακοπροαίρετος, θα πεις ότι είναι η μοναδική περίπτωση που σου προσφέρει Ελβετός κάτι σε κέρασμα. 

Το άλλο γουστόζικο στοιχείο είναι ότι οι κλίκες μοιράζουν στους παριστάμενους και ραβασάκια. Πρόκειται για πολύ μικρά χαρτάκια στα οποία έχουν γράψει ένα ποίημα, ένα σατιρικό κειμενάκι ή σου έχουν ζωγραφίσει κάποιο σκεμπρόζικο σκίτσο. 

Όπως ίσως διαπίστωσες, οι περισσότεροι συμμετέχοντες φορούν στολές που θυμίζουν κλόουν, γελωτοποιούς ή γκροτέσκες φιγούρες. Οι χειροποίητες μάσκες τους που λέγονται "larven" έχουν συνήθως μεγάλη μύτη και πυκνά, ατίθασα μαλλιά. Ναι, ο χαρακτήρας της όλης περίστασης είναι σατιρικός και χλευαστικός, αντλώντας στοιχεία από τη μακρά παράδοση των μεσαιωνικών γελωτοποιών και των καρναβαλικών εθίμων της Ευρώπης.

Βεβαίως εκτός από τον κλόουν ("waggis"), τον αρλεκίνο και τη φαιδρή γριά ("alti dante"), μπορεί να συναντήσεις και μερικά άσχετα. Όπως ετούτες δω τις αγέρωχες Σκωτσέζες.

Η παρέλαση διαρκεί κάμποσες ώρες και ο κόσμος βρίσκεται σε μεγάλη ευθυμία -για τα στάνταρντς της Ελβετίας, όχι για τα δικά σου. Που σημαίνει ότι θα πιει και το κατιτίς του, θα λικνίσει και λίγο το κορμί του, θα γελάσει πιο τσαχπίνικα από τα συνήθη του. 

Αλλά το στερεότυπο που τυχόν έχεις για την Ελβετία, δεν θα διαψευσθεί. Όλα είναι άψογα οργανωμένα, όλα κυλάνε με έναν προγραμματισμένο ρυθμό, όλα ικανοποιούν μία πολύ συγκεκριμένη σύμβαση. Λείπει το ταπεραμέντο, λείπει το ξέφρενο κέφι, λείπει το αναρχικό χιούμορ, λείπει ο εξωτισμός και η πρόκληση. 

Και ναι, σου τα λέω αυτά εγώ, που υπό κανονικές συνθήκες δεν τα εκτιμώ ιδιαιτέρως, αλλά που -τι να κάμουμε;- συνιστούν θαρρώ απαραίτητα στοιχεία για να λειτουργήσει ο ηδονισμός και η αντισυμβατικότητα μιας μεταμφίεσης.

Όταν τελειώνει η παρέλαση, οι οργανωμένες πομπές των καρναβαλιστών παραμένουν στο ιστορικό κέντρο της πόλης και οι μουσικοί τους στήνουν μικρά γλέντια σε πλατείες και απλωσιές.

Η Βασιλεία αποτελεί μέρος του γερμανικού κόσμου, επομένως το λουκάνικο δεν θα το γλιτώσεις.

Κάποιοι καταλήγουν στα μπαρ της πόλης για μερικές μπίρες, κάποιοι επιστρέφουν νωρίς στα σπίτια τους. Ξεύρεις, η θερμοκρασία είναι ακόμα χαμηλή τον Μάρτη και μετά τη δύση του ηλίου, ο Ρήνος κατεβάζει αδυσώπητο κρύο.

Κουκουλώθηκα με το μπουφάν μου και τύλιξα ακόμα πιο σφιχτά το κασκόλ μου. Απομακρύνθηκα από τις μουσικές και τις θορυβώδεις εκδηλώσεις. Από τις εφήμερες ταυτότητες και τις μαζικές συμβάσεις. Όχι από σνομπισμό ή κάποια υπεροψία, αλλά από ειλικρινή αδυναμία συμμετοχής.

Έχω πλέον καταλήξει στους λόγους για τους οποίους δεν με συγκινούν οι Απόκριες. Μου μοιάζει οξύμωρη αυτή η ανάγκη να μεταμφιέζεται κανείς σε έναν κόσμο τόσο βαθιάς προσποίησης. Σε έναν κόσμο γκροτέσκο και κίβδηλο. Κάποτε είσαι Ρομπέν των Δασών, κάποτε γίνεσαι βάτραχος, κάποτε μετατρέπεσαι σε ουρακοτάγκο που φλερτάρει με μία μπανάνα, κάποτε το παίζεις αρλεκίνος αλλά καταλήγεις να φαίνεσαι κλόουν. Τόσες ταυτότητες και τόσοι ρόλοι για να κρύψουμε τις ανασφάλειες, τις ενοχές, τις επιθυμίες και τους φόβους μας. Κι αν δεν ανήκεις σε κάποια κλίκα, τότε καημένε μου, όποια στολή και αν φορέσεις, ποτέ δεν θα'χει χώρο για σένα στην παρέλαση. Ουφ, δεν πειράζει. Καθόλου δεν πειράζει. Δεν χρειάζεται να κατέβεις, εγώ θα σε δικαιολογήσω.

Είχα πια απομακρυνθεί αρκετά. Οι μουσικές έσβησαν ξωπίσω μου από την απόσταση και το μόνο που ακουγόταν ήταν ο αέρας καθώς λυσσομανούσε στα στενά της πόλης. Το ψιλόβροχο είχε ποτίσει με υγρασία τους δρόμους. Ένιωσα τα δάχτυλά μου να παγώνουν. Αναζητώντας τα γάντια μου στην τσέπη του μπουφάν, χύθηκαν στον αέρα μερικές φούχτες κονφετί που είχαν εισχωρήσει εκεί. 

Ένα μικρό, πολύχρωμο σύννεφο με αγκάλιασε τρυφερά.