Μία από τις πιο αγαπημένες μου κινηματογραφικές στιγμές είναι η τελευταία σκηνή της ταινίας Roman Holiday (διαθέσιμο και στο Netflix για όποιους δεν το έχουν τυχόν δει), κατά την οποία ο Γκρέγκορι Πεκ, με καθαρό βλέμμα και τα χέρια στις τσέπες, αποχωρεί από την αριστοκρατική αίθουσα στην οποία είχε προηγηθεί η συνέντευξη Τύπου της πριγκίπισσας, που βεβαίως υποδύεται η υπέροχη Όντρεϊ Χέπμπορν. Η κάμερα καταγράφει από χαμηλή γωνία λήψης τον γενναίο βηματισμό του, αποθεώνοντας το παράστημά του και τη δικαίωση της ηθικής στάσης που εντέλει κράτησε.
Ένα από τα σημαντικότερα παράσημα στη ζωή είναι θαρρώ η διατήρηση της αξιοπρέπειας. Όμως η ηθική ανωτερότητα δεν χτίζεται με φλογερές δηλώσεις στα κοινωνικά ή ψηφιακά περιβάλλοντα, ούτε με προσχηματικούς δονκιχωτισμούς που δημιουργούν μεν εντυπώσεις και κολακεύουν την αυτοεικόνα μας, αλλά πρόθυμα εκπίπτουν με την πρώτη ευκαιρία προσωπικής ανάδειξης ή επιδίωξης κάποιου οφέλους. Τουναντίον, κερδίζεται κοπιωδώς με την καθημερινή στάση προς τους άλλους, την ανεπιτήδευτη ταπεινότητα και –κάποιες φορές– με το μεγαλείο της ανεπίστρεπτης αποχώρησής μας.
Παρέα με ζωηρές αλκυόνες, κομψούς σταχτοτσικνιάδες και θορυβώδη βατράχια. Ανάμεσα σε χρυσαφιές απλωσιές με καλαμιώνες και ψαθιά. Δίπλα σε λετίσκους και κουμαριές. Εδώ στη Σάνη της Χαλκιδικής.
Ύστερα από καναδυό ώρες πεζοπορίας κι αφού χόρτασε το μάτι μου τοπία και γιόμισαν τα πνευμόνια μου ευωδιές, κατέληξα στην ξανθή παραλία Σταυρονικήτα με τ'αστραφτερά νερά. Κι εκεί, που ανταμώνουνε το κύμα με την άμμο και ο Θερμαϊκός με τον Όλυμπο, στάθηκα και λευτέρωσα το βλέμμα μου. Να τρέξει ελεύθερο σε όποιο παραπέρα επιθυμεί.
Κάτι ύποπτο συμβαίνει στην πόλη. Τύποι με μπέρτες και φανταχτερές κουκούλες, κοπελίτσες με πλαστικά φτερά και κεραίες, παιδάκια με φωτόσπαθα και φουτουριστικά γυαλιά. Τους συναντάς στο σούπερμάρκετ, τους παρατηρείς να σουλατσάρουν στους δρόμους, τους βλέπεις να κάθονται στα παγκάκια. Ναι, κάτι περίεργο συμβαίνει στην πόλη.
Καλωσήρθες στο Fanboy Expo του Knoxville, ένα μεγάλο φεστιβάλ ποπ κουλτούρας που διοργανώνεται σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ και περιλαμβάνει panels, συνεντεύξεις και παρουσιάσεις ανθρώπων που εμπλέκονται με την παραγωγή περιεχομένου φαντασίας. Εδώ θα βρεις ηθοποιούς από ταινίες και σειρές τύπου Star Trek, δημιουργούς κόμικς, περίπτερα που πουλάνε αφίσες, φιγούρες, μπλουζάκια και λοιπά paraphernalia.
Και βεβαίως κάμποσους cosplayers. Δηλαδή ανθρώπους που ντύνονται σαν τους αγαπημένους χαρακτήρες τους.
Επομένως μην σου κάμει την παραμικρή εντύπωση αν δίπλα σου περάσει ο Γκάνταλφ μη-χειρότερα.
Ή αν δεις τον Μπάτμαν να περιμένει στο κιόσκι να πάρει τη φρεσκοστυμμένη λεμονάδα του.
Ή αν διασταυρωθείς με τον Σούπερμαν -και διαπιστώσεις ότι μετά από τόσα χρόνια σχέσης με την Λόις, την έχει κάμει την κοιλίτσα του.
Όχι, δεν πρόκειται για μία "έκθεση" με την κλασική έννοια του όρου. Μοιάζει περισσότερο με γιορτή. Δεν μπορώ να στο περιγράψω ακριβώς, αλλά υπάρχει διάχυτη χαρά. Και ενθουσιασμός. Παρότι το Knoxville Convention Center που φιλοξενεί την εκδήλωση είναι τεράστιο, σε πολλές αίθουσες δεν πέφτει καρφίτσα -σε σημείο που αναρωτιέσαι πώς γίνεται σε μία τόσο μικρή πόλη όπως το Knoxville να υπάρχουν τόσοι geeks. Και όμως υπάρχουν! Πλήθη συζητάνε για τις νέες παραγωγές του Marvel Cinematic Universe, ουρές περιμένουν να πάρουν υπογραφή από τον αγαπημένο τους κομίστα, παρέες κουβεντιάζουν στους διαδρόμους για τις επόμενες ταινίες Star Wars.
Παντού γέλια, χειροκροτήματα και φωνές. Ανθρώπων που μοιράζονται τις ίδιες εμμονές, συμμετέχουν στο ίδιο συλλογικό παιχνίδι.
Για δεκαετίες, η «geek» κουλτούρα είχε αρνητικό πρόσημο -αφορούσε τους παράξενους, τους μοναχικούς και απροσάρμοστους που χάνονταν στους φανταστικούς κόσμους των κόμικ, των ταινιών και των videogames. Οι όροι όμως έχουν εδώ και καιρό αντιστραφεί και η geek κουλτούρα είναι πλέον mainstream. Οι ταινίες με υπερήρωες θριαμβεύουν στις κινηματογραφικές αίθουσες, τα βιντεοπαιχνίδια αποτελούν μακράν τη μεγαλύτερη βιομηχανία ψυχαγωγίας στον κόσμο, και τα comic cons γεμίζουν στάδια.
Πώς εξηγείται αυτή η μαζική απήχηση; Ίσως γιατί οι υπερήρωες και οι φανταστικοί κόσμοι προσφέρουν νέους μύθους σε μια εποχή που οι παραδοσιακοί έχουν ξεφτίσει και χάσει την αξία τους. Ο Superman, η Wonder Woman και ο Spider-Man λειτουργούν ως σύμβολα ηθικής και ισχύος, υποκαθιστώντας τους ήρωες του παρελθόντος. Επιπλέον, εμφανίζουν ανθρώπινες δυναμίες που τους καθιστούν πιο προσιτούς και συμπαθείς. Γίνονται έμπνευση και καταφυγή.
Υπάρχει και μία δεύτερη εξήγηση του φαινομένου: η βαθιά ανάγκη για συμμετοχή. Η αίσθηση κοινότητας. Στον κατακερματισμένο μας κόσμο, εκδηλώσεις σαν αυτή φέρνουν κοντά ανθρώπους που θέλουν να νιώσουν ότι ανήκουν κάπου, ότι δεν είναι μόνοι, ότι μοιράζονται τους ίδιους ενθουσιασμούς. Πέραν από ιδεολογικές, ταξικές, φυλετικές, μορφωτικές ή άλλες διακρίσεις.
Επιπλέον, η geek κουλτούρα τσαλακώνει τη σοβαροφάνεια και προσφέρει δικαίωμα στο παιχνίδι και τη φαντασία. Και μάλιστα, ανεξαρτήτως της ηλικίας σου. Είναι χαρακτηριστικό, ότι βλέπεις εδώ ανθρώπους 50, 60 ή 70 ετών να φοράνε στολή και να το απολαμβάνουν χωρίς τις συνήθεις αναστολές που αναπτύσσει κανείς σε πιο ώριμες φάσεις του βίου του.
Ειδικά εδώ στην Αμερική, αυτό γίνεται με έναν τρόπο πιο τολμηρό και ανεπιτήδευτο. Μακριά από τον καθωσπρεπισμό ευρωπαϊκών χωρών, στις οποίες διοργανώνονται μεν αντίστοιχες εκδηλώσεις -με ολοένα μεγαλύτερη απήχηση και στην Ελλάδα– αλλά το κοινό παραμένει πιο περιορισμένο. Στο Knoxville, το Fanboy Expo αφορά όλους και όλες.
Ξεύρεις, πολλά μπορεί να προσάψει κανείς στην Αμερική, αλλά τουλάχιστον αυτό εγώ της το αναγνωρίζω: την αστείρευτη παιδικότητά της. Από τα μπέργκερς και τις γρανίτες μέχρι τα μιούζικαλς και τα ποπ θεάματα, αυτά που τρως, αυτά που βλέπεις, ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνείς με τους άλλους χαρακτηρίζεται από μία διάχυτη αφέλεια σχεδόν παιδιάστικη. Και στο ομολογώ πως υπάρχουν στιγμές που μπουχτισμένος από την τοξική σοβαρότητα, πολύ την εκτιμώ ετούτη την αφέλεια.
Ίσως φορώντας την κάπα του Μπάτμαν, κρατώντας τη σπάθα του Κόναν ή συνοδευόμενος από τον R2-D2 και τον C-3PO, μπορέσεις να κερδίσεις εντέλει τις μάχες σου, καταφέρεις να αντιμετωπίσεις τους οχτρούς σου και επιτύχεις να απελευθερωθείς επιτέλους από τους δαίμονές σου. Απελευθερώνοντας εκείνη, την αγία αθωότητά σου.
Παρακολούθησα πρόσφατα σε αίθουσα γνωστού multiplex την ταινία "Weapons", η οποία έχει αποσπάσει πολύ θετικές κριτικές. H υπόθεση ξεκινά με το μυστήριο της εξαφάνισης κάποιων παιδιών και συνδυάζοντας στοιχεία τρόμου και μεταφυσικού, φλερτάρει με μία αλληγορία που δεν είναι εύκολα αντιληπτή ή ξεκάθαρα προσδιορίσιμη και άρα προσφέρεται για εναλλακτικές αναγνώσεις. Μεταξύ άλλων, η ταινία αφορά την επίδραση των πράξεών μας στους άλλους και το πώς η πραγματικότητα, με όλη τη βία και την ωμότητά της, διαμορφώνει τον ψυχισμό μας και εγγράφεται στην συνείδησή μας κατά την παιδική ηλικία.
Η ταινία περιλαμβάνει πολλές σκηνές ακραίας βίας, εντούτοις προς έκπληξή μου η αίθουσα ήταν γεμάτη πολύ μικρά παιδιά που παρακολουθούσαν κανονικότατα. Δυο-τρεις σειρές μπροστά μου βρισκόταν μια παρέα από καμιά δωδεκαριά δεκάχρονα, συνοδευόμενα από μια μητέρα. Κατά τη διάρκεια της προβολής και ενώ επί της οθόνης ένας κατακρεουργούσε έναν άλλο συνθλίβοντας το κρανίο του, τα παιδιά χασκογελούσαν, έπαιζαν με τα κινητά τους, πετούσαν ποπκόρν και αναψυκτικά το ένα στο άλλο (μάλιστα χρειάστηκε να αλλάξουν και θέσεις καθώς είχαν καταβρέξει δύο καρέκλες), ενώ όταν άνοιξαν τα φώτα στο τέλος, ο χώρος στον οποίον κάθονταν έμοιαζε με βομβαρδισμένο τοπίο.
Η έκθεση ανηλίκων σε σκηνές ακραίας βίας έχει εδώ και πολύ καιρό κανονικοποιηθεί (υπό το πρόσχημα ότι όλα όσα ζούμε καθημερινά είναι βίαια, επομένως πέντε κινηματογραφικά ξεκοιλιάσματα παραπάνω δεν έχουν καμία επίπτωση ή ότι δεν βαριέσαι, θα τα δει ο πιτσιρικάς έτσι κι αλλιώς στο ίντερνετ!), ενώ παράλληλα η αντικοινωνική συμπεριφορά και η αδιαφορία για στοιχειώδεις κανόνες σεβασμού αποτελεί συχνά πλήρως αποδεκτή συνθήκη. Παρατηρώντας λοιπόν όλα ετούτα, η πραγματικότητα επιβεβαίωσε το μήνυμα της ταινίας. Η βία δεν παραμένει ποτέ μόνο στην οθόνη -διαχέεται, εσωτερικεύεται και επιστρέφει στην καθημερινότητά μας.
Τα πιο ενδιαφέροντα και φωτογραφικά ελκυστικά τοπία είναι νομίζω τα μεταβατικά· εκείνα που κρύβουν αμφισημίες και αντιθέσεις. Μια αμμώδης παραλία και στο βάθος οι γερανογέφυρες του λιμανιού, κύματα και τσιμέντο, άμμος και βιομηχανικά σιλό, επίμονη ζέστη και ανταριασμένος ουρανός. Όλα συνυπάρχουν στον ίδιο ορίζοντα. Και το καλοκαίρι σου και το φθινόπωρο.
Η Pretty Bay της Μάλτας δεν είναι από τις πλέον όμορφες ή διάσημες παραλίες του νησιού — η γειτνίασή της με το εμπορικό λιμάνι την καθιστά αρκετά επιβαρυμένη και την καταδικάζει στη μελαγχολία. Κι όμως έχει κάτι γοητευτικά αντιφατικό. Ακόμα και το όνομα της μοιάζει να σου κλείνει περιπαικτικά το μάτι.
Το να εκτιμήσεις ένα όμορφο τοπίο είναι εύκολη και άκοπη αισθητηριακή αντίδραση. Το να εκτιμήσεις ένα λιγότερο όμορφο είναι δύσκολη και απαιτητική άσκηση. Γιατί προϋποθέτει μία κάποια προσπάθεια να το καταλάβεις ή και να το συγχωρήσεις.
